Zelfmoord, het blijft een lastig thema. Waarom besluit een fysiek gezond organisme om zijn eigen leven te beëindigen? Wetenschappers doen al decennia onderzoek naar zelfdoding. Steeds vaker blijkt dat zelfmoord óók positieve gevolgen heeft. Zo beweert een team van Zuid-Afrikaanse en Amerikaanse wetenschappers dat bij eencellige algen familieleden profiteren van een geslaagde zelfdoding.
De één zijn dood is – letterlijk – de ander zijn brood. Wanneer een eencellige alg (Chlamydomonas reinhardtii) zijn eigen lichaam consumeert, komen er allerlei voedingsstoffen vrij. Deze voedingsstoffen kunnen enkel verorbert worden door familieleden van de overleden alg. Sterker nog, de voedingsstoffen remmen de groei van buitenstaanders juist af, waardoor zelfmoord onder deze algen ook de concurrentie kan uitschakelen.
En ‘survival of the fittest’ dan?
Wanneer er puur wordt gekeken naar het individu, dan strookt een geprogrammeerde dood – een betere benaming dan zelfmoord in dit geval – niet met de regel ‘survival of the fittest’. Iedere individu wil toch overleven? Waarom bestaat er dan zoiets als zelfdoding of geprogrammeerde dood? Nu blijkt dat dit breder gezien moet worden. Natuurlijk is een geprogrammeerde dood voor het individu niet zinvol, maar wél voor zijn directe omgeving. “We hebben nu één aanwijzing gevonden en die wijst in de richting van de algen”, vertelt wetenschapper Pierre Durand van de universiteit van Witwatersrand in Johannesburg.
Alle algen zijn een beetje Vulcan
Hoewel wetenschappers dit mechanisme alleen zagen bij de Chlamydomonas reinhardtii, is de kans groot dat het fenomeen universeel aanwezig is bij alle eencellige organismen. Vooral in stressvolle situaties. “Wanneer niet iedereen kan overleven in een bepaalde omgeving, offeren sommige organismen zich op”, zegt Durand. Of zoals Spock uit Star Trek zou zeggen: “The needs of the many outweigh the needs of the few or the one.” Dit betekent dat het heel logisch om jezelf op te offeren wanneer er op die manier meer mensen gered worden. Dit geldt ook voor algen. Wanneer er te weinig voedingsstoffen aanwezig zijn voor alle algen, kan zelfdoding de familie van een alg redden. Slim!
Zelfmoord bij mensen
Natuurlijk is het niet zo dat een alg exact hetzelfde in elkaar steekt als een mens. Maar er zijn parallellen. Zo is het een feit dat ook wij mensen in een stressvolle situatie eerder zelfmoord plegen. Zo was het aantal zelfdodingen in Nederland in 2012 hoger dan ooit door de economische crisis.
Zie je het leven niet meer zitten? Of maak je je zorgen over een ander? Bel 0900-0113 of chat via 113.nl. Anoniem, gratis en 24/7.
