De snelheid waarmee de onderdelen van ons lichaam aftakelen verschilt nogal. Wat dat betreft is het menselijk lichaam net een auto. Maar hoe het er precies voorstaat met die onderdelen is een stuk moeilijker in te schatten dan bij een auto. Daar hebben wetenschappers nu iets op gevonden door de waarden van specifieke eiwitten te analyseren.
De onderzoekers van het gerenommeerde Stanford University hebben zo een simpele manier bedacht om de veroudering van menselijke organen te meten. Ze kunnen het risico op orgaanfalen en allerlei ziektes beter voorspellen aan de hand van de eiwitwaarden, waardoor sneller ingegrepen kan worden, schrijven ze in Nature.
Simpele bloedtest
Hun redenering is als volgt: als de algehele staat van een orgaan van iemand veel slechter is dan dat van mensen uit dezelfde leeftijdscategorie, dan heeft die persoon een grotere kans op een ziekte die te maken heeft met dit orgaan. Ook is de kans op vroegtijdig overlijden groter. Het is dus belangrijk om de staat van de organen in het menselijk lichaam in kaart te brengen, zodat er ingegrepen kan worden voordat er meer schade ontstaat.
Volgens de studie loopt ongeveer een op de vijf redelijk gezonde volwassenen van 50 jaar of ouder rond met minstens één orgaan dat zeer versneld aan het verouderen is. Maar elk nadeel heeft z’n voordeel: het lijkt erop dat het goed mogelijk is om een simpele bloedtest te maken waaruit per individu blijkt welke belangrijke organen versneld aftakelen en in welke fase van veroudering die zich bevinden. Op deze manier kan er een behandelplan komen voordat de eerste klachten zich openbaren, wat uiteraard kan leiden tot een langer en gezonder leven.
Biologische versus chronologische leeftijd
“We kunnen met deze werkwijze de biologische leeftijd van een orgaan van een op het eerste gezicht gezond persoon nauwkeurig inschatten. Als gevolg daarvan kunnen we ook het risico op een ziekte gerelateerd aan dat orgaan in kaart brengen”, zegt hoofdonderzoeker Tony Wyss-Coray. “Er zijn talloze studies uitgevoerd waarbij er een formule uit de hoge hoed wordt getoverd om de biologische leeftijd van een individu te berekenen. Na analyse van een grote hoeveelheid biomarkers komt er een cijfer uitgerold dat hoger of lager kan zijn dan de chronologische leeftijd, oftewel het aantal jaren dat verstreken is vanaf de geboorte van de geteste persoon.”
Alle organen onder de loep
Maar de nieuwe studie gaat nog een flinke stap verder. De Stanford-onderzoekers hebben een methode ontwikkeld om elk van de elf belangrijkste organen, orgaansystemen of weefsels met een cijfer te waarderen: het hart, vet, de longen, het immuunsysteem, de nieren, de lever, de spieren, de alvleesklier, de hersenen, het vaatstelsel en het spijsverteringsstelsel. Deze methode testten ze bij bijna 5700 Amerikanen. “Toen we de biologische leeftijd van deze organen bij onze proefpersonen vergeleken met data van een grote groep gezonde mensen, bleek dat 18,4 procent van de 50-plussers in ieder geval één sneller verouderd orgaan had”, aldus Wyss-Coray. “We ontdekten daarbij dat deze mensen een grotere kans hebben op een ziekte in dat specifieke orgaan in de komende vijftien jaar.” Slechts een op de zestig proefpersonen had twee versneld afgetakelde organen. Zij hadden 6,5 keer zoveel kans op vroegtijdig overlijden vergeleken met proefpersonen zonder bovengemiddeld verouderde organen.
AI schiet te hulp
Het team testte bijna 5000 eiwitten in het bloed, vergeleek de waarden bij 1400 mensen van 20 tot 90 jaar oud en noteerde de proteïnen waarvan de genen meer dan vier keer zo vaak in het ene orgaan werden geactiveerd als in een ander orgaan. Met behulp van een machine-learning-algoritme kwamen ze uiteindelijk 858 specifieke eiwitten op het spoor waarmee ze een betrouwbare inschatting van de biologische leeftijd van organen kunnen maken. Het algoritme testte de verschillende eiwitten een voor een op hun potentiële kracht als biomarker voor versnelde biologische veroudering.
Verouderde hartspier
Een versneld ouder wordend orgaan heeft een score van één standaarddeviatie boven de gemiddelde biologische leeftijd van het orgaan bij mensen uit dezelfde leeftijdscategorie. Het geeft de drager 15 tot 50 procent meer kans op vroegtijdig overlijden in de volgende vijftien jaar, afhankelijk van het orgaan dat verder is afgetakeld. Mensen waarbij uit deze test bijvoorbeeld blijkt dat ze kampen met een versnelde veroudering van het hart, maar die nog geen klachten of diagnose hebben, hebben 150 procent meer kans op hartfalen dan mensen met een normale hartgezondheid, blijkt uit de studie.
Eerder ingrijpen
Mensen met een ‘ouder’ brein hebben 80 procent meer kans op cognitieve achteruitgang binnen vijf jaar dan mensen met ‘jonge’ hersenen. Ook blijkt versnelde brein- en vaatstelselveroudering een voorspeller van Alzheimer. “Als we deze bevindingen kunnen reproduceren bij een testgroep van 50.000 of 100.000 mensen, dan betekent dit dat we de gezondheid van organen bij op het oog gezonde mensen kunnen monitoren. We kunnen dan de organen die versneld verouderd zijn bij deze mensen eruit pikken en hen gaan behandelen voordat ze ziek worden”, besluit Wyss-Coray.
