Na 37 jaar en meer dan 8000 afleveringen viel in 2022 het doek voor de populaire Australische soap ‘Neighbours’. En dat was voor de echte fans meer dan een teleurstelling. Nieuw onderzoek onthult namelijk dat sommige fans oprechte tekenen van verdriet en verlies vertoonden nadat de laatste aflevering was uitgezonden.
Dat is te lezen in het blad PLOS ONE. Voor het onderzoek vroeg wetenschapper Adam Gerace meer dan 1200 fans van ‘Neighbours’ naar hun gevoelens nadat de allerlaatste aflevering van de 37 jaar lopende soap was uitgezonden. En dat heeft hij geweten. Want de fans rapporteerden tal van emoties. “Wat ik opmerkte, was dat kijkers gevoelens ervoeren die vergelijkbaar waren met wat we voelen als een relatie eindigt,” vertelt Gerace – zelf ook fan van ‘Neighbours’. “Ze waren van streek, boos, vertoonden gevoelens van ongeloof en leegte.” Maar ook ervoeren ze gevoelens van verdriet en verlies. “Velen hadden het feit dat de serie niet langer onderdeel van hun dag zou zijn, nog niet aanvaard.”
Rouwen of niet
Dat fans van de soap gevoelens van verdriet en verlies ervoeren toen de serie eindigde, verraste Gerace niet zozeer. “Maar de mate waarin ze verdriet ervoeren, intrigeerde me wel,” zo vertelt hij. Want waarom raakt het einde van de serie de één harder dan de ander? “Verrassend genoeg is er nog weinig onderzoek gedaan naar hoe fans het einde van een tv-serie verwerken en – voor zover ik weet – is er nog helemaal geen onderzoek gedaan naar de impact die het beëindigen van een serie die bijna 40 jaar is uitgezonden, op de fans heeft. Ik bedacht dan ook dat dit een unieke kans was om te onderzoeken wat er gebeurt als een langdurige relatie met fictieve personages – ook wel een parasociale relatie genoemd – tot een einde komt en welke factoren bepalen of iemand daar heel erg of nauwelijks verdrietig over is.”
Verbonden met personages
En Gerace heeft die kans overduidelijk gegrepen. Hij vroeg de meer dan 1200 fans van de serie namelijk niet alleen naar hun gevoelens omtrent het beëindigen van de tv-serie, maar ook naar de rol die de tv-serie in hun leven had gespeeld, in welke mate ze zich verbonden voelden met personages uit de tv-serie, etc. De antwoorden van de fans geven meer inzicht in wat de fans voelden en welke ervaringen aan die gevoelens ten grondslag lagen, zo vertelt Gerace. “Fans ervoeren vrij sterke gevoelens van verdriet en verlies toen de serie eindigde. Mensen die met name heel verdrietig waren, waren fans die een sterke band voelden met hun favoriete personages. Deze fans vonden hun favoriete personages aardig en zagen ze bijna als vrienden.” En net zoals we met ‘echte’ vrienden meeleven, bleken deze fans dat ook met hun ’tv-vrienden’ te doen. “Fans gaven aan zich voor te stellen hoe hun favoriete personage zich voelde en wat hun favoriete personage dacht en zich ook gelukkig te voelen als dat personage zich gelukkig voelde en bezorgd als het personage in gevaar was.” Het is interessant, vindt Gerace. “Eén van de belangrijkste manieren waarop we in het echte leven verbinding maken met andere mensen, is middels empathie. En het blijkt nu dat empathie ook fundamenteel is voor onze parasociale relaties.”
Een goed gevoel
Verder bleken verdrietige fans zich doorgaans ook meer betrokken te voelen bij wat er in de serie gebeurde. “Voor hen voelde de fictieve Ramsay Street – waarin de serie zich afspeelt – heel ‘echt’ en onderdeel van hun leven.” Naast de verbondenheid met de personages en verhaallijn, bleek ook het motief om naar ‘Neighbours’ te kijken, van invloed te zijn op het verdriet dat mensen wel of niet ervoeren toen de serie stopte. Zo bleken fans die behoorlijk verdrietig waren over het stoppen van de serie bijvoorbeeld vaak aan te geven dat ze de serie keken, omdat deze hun een goed gevoel gaf.
Het onderzoek geeft een fascinerend inkijkje in wat er gebeurt als een tv-serie na decennia ten einde komt. “Ik denk dat mijn studie vooral laat zien hoe belangrijk parasociale relaties in mensenlevens zijn,” stelt Gerace. En dat deze relaties ook heel nuttig kunnen zijn. Gerace wijst er in het kader hiervan nogmaals op dat we ook in parasociale relaties onze empathische vermogens gebruiken om ons in fictieve personages te kunnen verplaatsen. “En dat betekent dat deze parasociale relaties ons in staat stellen om andere gevoelens te ervaren, op onszelf te reflecteren en te groeien (…) We zouden het belang van parasociale relaties moeten inzien,” meent Gerace. “En begripvol moeten zijn als iemand gevoelens van verlies ervaart als een serie stopt of een favoriet personage uit een serie overlijdt.”
