Een meteorietinslag luidde het einde van het dinotijdperk in. Maar ze hebben niet alleen een destructief karakter: mogelijk ontstond er dankzij een meteoriet leven op aarde.
Hoe is het leven op aarde ontstaan? Het is een vraag die menig wetenschapper – en gemiddeld mens – bezighoudt. “Er bestaan veel theorieën over waar het leven op aarde begon en waar we naar leven op Mars zouden moeten zoeken,” zegt onderzoeker Gordon Osinski. “Maar we zien in feite een grote geologische kracht om de oorsprong van het leven te begrijpen over het hoofd: en dat zijn meteorietinslagen en hun resulterende kraters.”
Dood en verderf
Meteorieten winnen het over het algemeen niet op populariteit. “Als je iemand vraagt zich voor te stellen wat er gebeurt als een kilometers groot brok steen de aarde raakt, dan is dat meestal destructief,” zegt Osinki. “Het brengt dood en verderf, zoals dat gebeurde met de dinosaurussen.” Maar wellicht is dat vernielzuchtige beeld dat de meeste mensen van meteorieten hebben deels onterecht. “Wat we hebben proberen te doen is dit idee op zijn kop zetten,” gaat Osinki verder. “Ja, de impact van een meteoriet is in eerste instantie destructief. Maar het levert ook bouwstenen voor leven en creëert nieuwe leefgebieden. Een inslagkrater is in feite een oase voor het leven.”
Bouwstenen voor leven
Dat inslaande meteorieten mogelijk bouwstenen voor leven op aarde afleverden, is niet per se nieuw. “Dat klopt, het is al eerder geopperd in andere studies,” zegt Osinki in een interview tegen Scientias.nl. De theorie is gebaseerd op een aantal belangrijke zaken. “Ten eerste laboratoriumstudies van echte, op aarde neergestorte meteorieten, die zogenaamde koolstofhoudende chondrieten (een zeldzaam en primitief soort gesteente dat tot de oudste stenen die op onze planeet te vinden zijn, behoren, red.) bevatten,” somt Osinki op. “Ten tweede hebben wetenschappers gesimuleerd wat er met ruimterotsen die belangrijke bouwstenen voor leven bevatten zou gebeuren als ze de aarde raken. De resultaten suggereren dat een aanzienlijk deel van de bouwstenen voor leven de impact zouden overleven. Ten derde hebben wetenschappers experimenten uitgevoerd die ook aantonen dat deze materialen een impact kunnen overleven.”
Wat precies bouwstenen voor leven zijn? Een eerdere studie suggereert dat meteorieten rijk aan ijzer-nikkel-sulfide mogelijk meer fosfor naar de aarde brachten dan hier van nature voorkomt. En dit zou de evolutie van het leven zoals we dat op aarde kennen, mogelijk hebben gemaakt. Deze meteorieten bestaande uit fosforhoudende mineralen zouden namelijk de ultieme biologische beschikbare bron zijn geweest die nodig is voor het leven in warme en zure omgevingen. De meteorieten gaven daarbij dus ook een boost aan microben, waardoor leven zich verder kon ontwikkelen.
Wetenschappers vermoeden dat tijdens de eerste 500 miljoen jaar in de geschiedenis van ons zonnestelsel de aarde werd gebombardeerd met neerstortende meteorieten. De inslagkraters van deze meteorieten zijn volgens de onderzoekers uit de huidige studie de meest waarschijnlijke plekken waar het leven op aarde is ontstaan. “Wetenschappers hebben eerder omgevingen voorgesteld die het ontstaan van leven kunnen hebben ondersteund,” zegt Osinki. “En wat ons verraste was dat meteorietinslagen al deze omgevingen kunnen generen.” Tot op heden zijn er zeker 200 inslagkraters op aarde onderzocht. Maar helaas, zo stelt Osinki, “door miljarden jaren van erosie, platentektoniek en vulkanisme is het overgrote deel van het oude gesteente op aarde verloren gegaan. Dus we zullen nooit precies weten waar of zelfs wanneer het leven op aarde is ontstaan.”
Mars
Voor Mars is het mogelijk nog niet te laat. Door Mars te verkennen met rovers zoals Perseverance en ExoMars, hoopt Osinki dat planetaire wetenschappers uiteindelijk de oorsprong van het leven kunnen achterhalen. Als ze maar op de juiste plek zoeken. “NASA’s marsrover Perseverance is momenteel onderweg naar de Jezero-krater,” zegt Osinki. “En dit is natuurlijk een heel belangrijk doelwit. Er zijn namelijk aanwijzingen dat mineralen zoals klei gevormd worden door hydrothermale activiteit. Het is daarom een goede plek om te beginnen met het onderzoeken van de rol van meteorietinslagen bij het ontstaan van leven.”
Maar niet alleen de Jezero-krater heeft de belangstelling van Osinki gewekt. “Ik zou zeggen dat alle grotere kraters – van pak ‘m beet 100 kilometer en groter – in de oude hooglanden op de rode planeet, waar veel kraters voorkomen, belangrijk zijn om te bestuderen,” zegt de onderzoeker. “Deze kraters zijn groot en oud genoeg en zijn mogelijk de gebieden waar het leven zich zou kunnen hebben gevormd.” De onderzoekers hopen in deze kraters op belangrijke sporen van leven te stuiten. “De belangrijkste dingen die we hopen te vinden zijn mineralen gevormd door hydrothermale systemen, sedimenten die zijn afgezet in kratermeren en chemische en fossiele kenmerken van microben die leefden in inslagrotsen,” aldus Osinki.
De studie stelt dus voor dat meteorieten mogelijk belangrijke mineralen naar de aarde gebracht kunnen hebben, waar uiteindelijk het leven zoals wij dat kennen uit voort is gekomen. Een interessante gedachte. Want als meteorieten de bakermat zijn van het leven op aarde, betekent het dat ze hetzelfde mogelijk op andere planeten hebben bewerkstelligd. Toch? “Dat is inderdaad zeer waarschijnlijk,” beaamt Osinki. Meteorieten zijn mogelijk dus niet alleen voorbodes van de dood. Ze kunnen tevens het startschot hebben gegeven voor (buitenaards) leven. “We hopen echt dat deze studie de manier waarop mensen naar meteorietinslagen kijken zal veranderen,” stelt de onderzoeker. “Ze zijn niet alleen een belichaming van vernieling, maar leverden mogelijk bouwstenen voor leven op aarde af en creëerden zo noodzakelijke leefomgevingen, waar het leven op aarde mogelijk zelfs begon.”
