Mensen die meermaals worden blootgesteld aan klimaatsceptische beweringen, gaan er na verloop van tijd zelf in geloven. Dit geldt zelfs voor degenen die sterk overtuigd zijn dat klimaatverandering door menselijke activiteiten wordt veroorzaakt.
Voorstanders van klimaatwetenschap nemen snel klimaatsceptische beweringen over, zelfs wanneer deze slechts eenmaal herhaald worden. Dit blijkt uit een onderzoek van Australische en Amerikaanse wetenschappers dat in het vakblad PLOS ONE is gepubliceerd.
Twee experimenten
Tijdens het onderzoek werden twee experimenten uitgevoerd. In het eerste experiment werden 52 deelnemers ondervraagd, in het tweede 120 deelnemers. Meer dan 90 procent van de deelnemers aan beide experimenten gaf vooraf aan dat zij geloven dat menselijke activiteiten invloed hebben op het klimaat. De deelnemers kregen tijdens de experimenten een aantal verklaringen voorgeschoteld. Sommige verklaringen waren klimaatsceptisch, andere waren klimaatwetenschappelijk. Daarnaast werden ook neutrale beweringen getoond die niets met het klimaat te maken hadden, maar bijvoorbeeld wel met het weer.
Vijftien minuten later kregen de deelnemers opnieuw een reeks verklaringen te lezen. De helft daarvan waren herhalingen van verklaringen uit de eerste reeks. Tijdens dit tweede deel van de experimenten moesten deelnemers de verklaringen beoordelen op hun gepercipieerde waarachtigheid, op een schaal van 1 tot 6 variërend van “zeker waar” tot “zeker onwaar”. In het tweede experiment moesten deelnemers daarnaast elke uitspraak classificeren als wetenschaps- of sceptischgericht en hun eigen klimaatopvattingen definiëren.
Eenmaal herhalen is genoeg
De resultaten van de experimenten waren opvallend. Mensen die sterk geloven in door de mens veroorzaakte klimaatverandering, gaven na het experiment aan meer geloof te hechten aan verklaringen die zij vaker zagen. Dit was zelfs het geval wanneer de verklaringen volledig tegen hun eigen overtuigingen ingingen. “Mensen vinden beweringen van klimaatsceptici geloofwaardiger als ze slechts één keer zijn herhaald. Verrassend genoeg treedt deze toename in geloof als gevolg van herhaling zelfs op wanneer mensen zich identificeren als een sterke voorstander van klimaatwetenschap”, zegt Mary Jiang, hoofdauteur van de studie.
Meer studies nodig
Er zijn echter enkele kanttekeningen te plaatsen bij de studie. Met slechts 52 en 120 deelnemers in respectievelijk het eerste en tweede experiment, is de steekproef relatief klein. Bovendien meet het experiment alleen de onmiddellijke effecten van herhaalde blootstelling aan klimaatsceptische beweringen. Het is onduidelijk of deze effecten blijvend zijn of slechts tijdelijk.
De onderzoekers zijn nu van plan om verdere studies uit te voeren om te zien of het effect ook optreedt bij niet-klimaatgerelateerde onderwerpen zoals immigratie, onderwijs of gezondheidszorg. Daarnaast willen ze nagaan of het effect op langere termijn zichtbaar blijft en of het sneller optreedt wanneer beweringen vaker worden herhaald. Ze zijn ook van plan om het experiment te herhalen met klimaatsceptische mensen, om te zien of zij door herhaling overtuigd kunnen worden van de waarachtigheid van beweringen die de klimaatwetenschap ondersteunen.
Omgekeerde van bevestigingsvooroordeel
Het effect dat door de wetenschappers werd bestudeerd, is het omgekeerde van het bevestigingsvooroordeel, ook wel confirmation bias genoemd. Bij bevestigingsvooroordeel hebben mensen de neiging om informatie die hun bestaande overtuigingen bevestigt, als waar te beschouwen en tegenstrijdige informatie te negeren.
Bevestigingsvooroordeel speelt een cruciale rol bij bijvoorbeeld het verspeiden van complottheorieën. Aanhangers van complottheorieën verzamelen selectief bewijs dat hun theorie ondersteunt, interpreteren ambiguïteit als bevestiging van hun standpunt en negeren relevante tegenargumenten. Dit versterkt hun overtuigingen en maakt het moeilijk om objectief naar alternatieve verklaringen te kijken, wat bijdraagt aan de hardnekkigheid en verspreiding van complottheorieën.
Met hun studie hopen de wetenschappers een manier te vinden om dit effect te counteren. “Deze resultaten versterken de voordelen van het versterken van de waarheid door herhaling en de risico’s van het verspreiden van valse informatie”, aldus de onderzoekers.
