Wanneer drie dingen samenkomen: eindelijk een biologische oorzaak voor wiegendood gevonden

Wiegendood is het schrikbeeld van iedere jonge ouder. Gelukkig is het aantal baby’s dat om onbekende redenen in de wieg overlijdt de afgelopen vijftig jaar enorm gedaald in Nederland. Toch gebeurt het nog steeds bij bijna een op de tienduizend pasgeborenen. Wetenschappers hebben nu voor het eerst een biologische oorzaak gevonden.

De onderzoekers uit Californië hebben de hersenstam van zeventig door wiegendood overleden baby’s onderzocht. Daarbij vonden ze afwijkingen in de serotoninereceptor, officieel de 2A/C-receptor geheten. Uit eerder onderzoek bij knaagdieren bleek al dat signalen van de 2A/C-receptor zorgen voor opwinding en ‘autoreanimatie’, waardoor het brein zijn zuurstofniveau op peil houdt tijdens het slapen. Het lijkt erop dat baby’s met een afwijking in deze receptor onder bepaalde omstandigheden kwetsbaar zijn voor wiegendood.

Afwijking in serotoninereceptor
Harvard-onderzoeker Robin Lynn Haynes legt aan Scientias.nl uit wat ze precies hebben ontdekt. “Uit ons onderzoek is een afwijking naar voren gekomen in de werking van de 2A/C-receptor bij baby’s die zijn overleden door wiegendood. We denken dat deze afwijking mede verantwoordelijk is voor het overlijden van deze kinderen, maar het is te vroeg om te stellen dat we het mysterie hiermee hebben opgelost. Wij en andere wetenschappers hebben ook afwijkingen bij door wiegendood overleden baby’s gevonden in andere neurotransmitters en serotoninereceptoren. En er zijn ook baby’s bij wie we geen enkele afwijking konden vinden.”

Het blijft lastig om onderzoek te doen. “Helaas is het op dit moment nog niet mogelijk om een levende baby te testen op biologische afwijkingen, daar is nog meer onderzoek voor nodig. Voor nu is het dus belangrijk om ouders te blijven wijzen op de basisrichtlijnen van veilig slapen voor baby’s, zodat de kans op wiegendood zo klein mogelijk is. Zo is het belangrijk om de baby op zijn rug te leggen in bed, op een stevige en platte matras in een wieg. Geen al te zacht beddengoed, niet te warm aankleden, goed ventileren, de eerste twee jaar geen dekbed gebruiken en het bed zo opdekken dat de baby niet met zijn gezicht onder het deken kan komen. Losse kussens of speelgoed in de wieg zijn uit den boze, net als slapen in hetzelfde bed als een ouder, zus of broertje”, legt Haynes uit.

Drie zaken die samenkomen
Er zijn volgens de wetenschappers drie dingen die samenkomen bij wiegendood: Ten eerste zit het kindje, dat nog geen 12 maanden oud is, in een kritische periode wat betreft de ontwikkeling van hart en longen. Ten tweede wordt het blootgesteld aan een externe stressfactor, zoals op de buik slapen, een dekbed of samen slapen met iemand anders en ten derde heeft de baby een biologische afwijking die hem kwetsbaar maakt voor ademhalingsmoeilijkheden tijdens de slaap.

Leeftijd maakt uit
Maar hoe zorgt dit defect in de hersenen nu precies voor een hogere kans op wiegendood? “We hebben de medulla oblangata onderzocht bij baby’s die stierven door wiegendood en hebben dit hersengebied vergeleken met dat van baby’s die zijn overleden door een bekende doodsoorzaak. De medulla oblongata is onderdeel van de hersenstam en reguleert het autonome zenuwstelsel, waaronder de ademhaling. Hierbij speelt het hormoon serotonine een belangrijke rol. Deze neurotransmitter geeft signalen door in de hersenen met behulp van speciale eiwitten, receptoren genoemd, die vastzitten aan het oppervlak van zenuwcellen. Serotoninereceptoren in de medulla, zoals receptor 2A/C, beschermen het lichaam tegen ademhalingsmoeilijkheden, vooral tijdens de slaap wanneer het kindje met het hoofd naar beneden ligt of als het samen met iemand anders in bed ligt. We vonden tijdens ons onderzoek afwijkingen bij een aantal onderzochte baby’s toen we keken naar serotoninereceptor 2A/C. Het lijkt erop dat de afwijkingen erger worden na een aantal maanden, want de oudere baby’s hadden gemiddeld meer problemen met de opname van receptor 2A/C”, zegt de Harvard-onderzoeker.

Daarmee is een nieuw puzzelstukje duidelijk geworden in de zoektocht naar de oorzaken van onverklaarbare wiegendood. Er zal echter nog veel vervolgonderzoek nodig zijn om de biologische factoren verder te achterhalen. “Het is verrassend dat leeftijd zo’n belangrijke rol speelt bij de omvang van de hersenafwijkingen. Hierdoor lijkt het erop dat er verschillende mechanismen spelen bij jongere en oudere baby’s. Er is meer onderzoek nodig om deze mechanismen beter te begrijpen en te bepalen wat voor effect ze hebben in samenspel met de omgevingsfactoren van baby’s in het algemeen”, besluit Haynes.

Bronmateriaal

"Altered 5-HT2A/C receptor binding in the medulla oblongata in the sudden infant death syndrome (SIDS)" - Journal of Neuropathology & Experimental Neurology
Interview met onderzoeker Robin Lynn Haynes van Harvard University
Afbeelding bovenaan dit artikel: Jaspe

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd