De Groenlandse walvis is een van de indrukwekkendste dieren ter wereld. Hij speelt een cruciale rol in het mariene ecosysteem van de Noordelijke IJszee, maar gek genoeg was er maar weinig bekend over hoe de walvis voedsel zoekt en contact heeft met zijn soortgenoten. Daar komt met een nieuwe studie verandering in.
Wetenschappers uit Japan, Groenland en Denemarken hebben patronen ontdekt in het gedrag van de walvissen, waardoor duidelijk wordt hoe ze foerageren en socialiseren. Het drietal bestudeerde 144 dagen aan duikgegevens van twaalf Groenlandse walvissen die waren gechipt in Disko Bay op West-Groenland.
Overdag dieper duiken
Walvissen hebben enerzijds behoefte aan voedsel diep in de zee en anderzijds aan zuurstof aan het oppervlak. Hun duikgedrag vormt dus een chaotisch maar subtiel evenwicht tussen deze twee eerste levensbehoeftes. Om daar meer over te weten te komen, gebruikten de onderzoekers een zogenoemd dynamisch chaossysteem, zodat ze patronen in het schijnbaar wanordelijke gedrag konden ontdekken. En die vonden ze ook. Zo bleken de dieren in de lente een duikcyclus te hebben van 24 uur, waarbij ze in de namiddag dieper doken om de beweging van hun prooi naar het oppervlak te volgen, een fenomeen dat bekendstaat als de dag-nacht verticale migratie.
“We ontdekten dat foeragerende walvissen in de lente overdag dieper duiken, waarbij dit duikgedrag min of meer synchroon loopt met hun verticaal migrerende prooi”, vertelt professor Mads Peter Heide-Jørgensen. “Tot nu toe was dit voor de lente niet aangetoond en bleef het tegenstrijdig met de herfst.”
Synchroon zwemmen
Maar het onderzoeksteam deed nog een verrassende ontdekking: twee Groenlandse walvissen doken een week lang synchroon, zelfs als ze zich op maar liefst honderd kilometer afstand van elkaar bevonden. Het paar zwom soms op slechts vijf kilometer en soms honderden kilometers bij elkaar vandaan, maar ze stemden hun duikperiodes nauwkeurig af voor de duur van maximaal een week. Daarbij varieerde de diepte wel. De synchronisatie werd waargenomen zodra ze binnen het akoestisch bereik van elkaar waren, wat meer dan 100 kilometer kan zijn. Helaas hebben de onderzoekers de geluiden van de walvissen niet opgenomen om te bevestigen of ze contact hadden met elkaar, omdat dit technisch gezien nog steeds lastig is. “Zonder directe observaties, zoals opnamen van de twee walvissen, is het niet mogelijk te bepalen of de vissen onderling contact hadden”, aldus professor Jonas Teilmann. “Desalniettemin zou het waargenomen onderwatergedrag wel eens het eerste bewijs kunnen zijn voor de akoestische kuddetheorie waarbij baleinwalvissen over lange afstanden contact hebben door geluiden uit te wisselen.”
Geen toeval
“De mogelijkheid dat walvissen door middel van geluid met elkaar verbonden zijn, is bizar. Ze lijken in hun eentje te duiken maar zijn dus eigenlijk samen. Onze studie komt nu met een raamwerk om dit sociale gedrag en de ogenschijnlijk chaotische bewegingen van walvissen beter te kunnen bestuderen en we moedigen andere onderzoekers aan om meer gelijktijdige gegevens te verzamelen van de dieren om te achterhalen of onze interpretatie correct is”, besluit professor Evgeny A. Podolskiy.
Het kan bijna geen toeval zijn dat de dieren tegelijk de diepte indoken en weer bovenkwamen. En hoe anders kunnen ze contact hebben dan door akoestische signalen uit te wisselen? Als dat wordt bevestigd, is dat natuurlijk wel een uitzonderlijke prestatie.
De Groenlandse walvis kan tot 18 meter lang worden en behoort daarmee tot de grootste zoogdieren ter wereld. Ter vergelijking: de blauwe vinvis is nog een stukje groter. Die kan tot wel 30 meter groot worden. De Groenlandse walvis behoort met zijn levensverwachting van 200 jaar tot de oudste zoogdieren ter wereld. Hij zwemt rond in het steenkoude Noordpoolwater aan de rand van het ijs en heeft de langste baleinen van alle baleinwalvissen. Deze baleinen zitten aan de bek van de vis en gebruikt het dier om plankton uit het water te filteren. De zwarte platen worden tot wel 4,6 meter lang.
