Eerder hadden onderzoekers al waargenomen dat bultrugwalvissen zand als een soort scrub gebruiken. Nu is ontdekt dat ze hun huid ook verzorgen door zich in zeewier te rollen.
Walvissen blijken zichzelf goed te verzorgen. Onderzoekers hebben namelijk gezien hoe bultruggen (zie kader) veelvuldig met zeewier spelen. En nee, dit is niet alleen omdat dit zo leuk speelgoed is. Ze gebruiken het als een soort maskertje om hun huid gezond te houden.
De bultrug (Megaptera novaeangliae) is een zeezoogdier en valt onder de baleinwalvissen. Volwassen bultruggen kunnen zo’n 12 tot 16 meter lang worden en een slordige 25 tot 30 ton wegen. Ze onderscheiden zich van andere vinvissen door hun lange borstvinnen, gedrongen lichaam en knobbels op de bek en onderkaak. Bultruggen staan vooral bekend om hun gezang. Zo ‘zingen’ mannelijke bultruggen er in het paarseizoen lustig op los. Hun liedjes hebben een lage frequentie, net als het geluid dat grote vracht- en passagierssschepen maken. Jarenlang werd er intensief op bultruggen gejaagd. In 1966 kwam daar een einde aan. Dat was trouwens geen overbodige luxe: er waren toen nog maar 1400 exemplaren in het noorden van de Stille Oceaan terug te vinden. Sindsdien zijn de aantallen gestaag toegenomen. Geschat wordt dat er nu weer ongeveer twintigduizend bultruggen in de Stille Oceaan zwemmen.
De onderzoekers komen tot deze ontdekking nadat ze verschillende migrerende bultruggen hadden bestudeerd. En het gedrag blijkt vrij universeel: zowel walvissen op het noordelijk halfrond als die op het zuidelijk halfrond blijken graag door zeewier te rollen.
Video
In de onderstaande video kun je een bultrugwalvis zien die een stuk zeewier heeft opgesnord en er doorheen rolt aan het wateroppervlak. De beelden zijn vervaardigd met een drone en geven ons een uniek inkijkje in het nog altijd raadselachtige leven van walvissen.
Bekijk in deze video hoe een bultrug door zeewier rolt. De walvis werd gespot voor de kust van de plaats Newport in de Verenigde Staten.
Dat deze imposante dieren hier vrij druk mee kunnen zijn, is niet voor niets. Het dient waarschijnlijk een heel nuttig doel. Zo vermoedt het onderzoeksteam dat bultruggen graag ‘maskertjes’ van zeewier nemen, onder andere vanwege de antibacteriële eigenschappen ervan.
Twee theorieën
De mogelijke redenen achter dit gedrag variëren van puur spel tot zelfmedicatie. “Er zijn twee geloofwaardige theorieën,” vertelt onderzoeker Olaf Meynecke. “De walvissen vinden het misschien gewoon leuk om met zeewier te spelen, maar het kan ook aanvullende voordelen hebben. Mogelijk maakt het ook deel uit van leren en sociaal gedrag. Bovendien helpt het om de huid schoon te houden en parasieten te verwijderen vanwege de antibacteriële eigenschappen van het zeewier.”
Antibacteriële eigenschappen
En dat laatste is best belangrijk. Dat komt omdat de huid van walvissen vaak wordt blootgesteld aan verschillende virussen en bacteriën. Om deze reden moeten walvissen voortdurend hun huid vernieuwen om de bacteriegroei onder controle te houden. En van sommige soorten zeewier is bekend dat ze de groei van bacteriën remmen.
Scrub
Het is niet het enige schoonheidsritueel van de bultrug. Eerder al zagen dezelfde onderzoekers hoe verschillende bultruggen die voor de Australische kust leven, over de zeebodem schuren en rollen. Dit eigenaardige gedrag lijkt te worden verklaard door de staat van de zeebodem, die bedekt is met fijn zand en puin. Door over deze ondergrond te rollen, verzorgen ze in feite hun huid, vergelijkbaar met hoe we ons lichaam scrubben onder de douche. Op deze manier verwijderen de walvissen dode huidcellen en zeepokken van hun lichaam. Onderzoekers vermoeden dat dit gedrag hen helpt om parasieten van hun huid te verwijderen.
100 waarnemingen
In totaal analyseerden de onderzoekers tijdens de nieuwe studie 100 verschillende gevallen waarin walvissen met zeewier in de weer waren, verspreid over verschillende delen van de wereld. Ze observeerden 163 baleinwalvissen, waarbij bultruggen verreweg het vaakst met zeewier speelden, met maar liefst 95 afzonderlijke waarnemingen. Maar ook enkele grijze walvissen (2), zuidkapers (2) en noordkapers (1) blijken zich aan hetzelfde gedrag schuldig te maken. Wat betreft de leeftijdsgroepen van deze walvissen, waren volwassen exemplaren het meest vertegenwoordigd. In maar liefst 53 procent van de gevallen ging het om een volwassen walvis. Kalveren kwamen op de tweede plaats, met 14 procent. Jongvolwassenen maakten slechts één procent van de waarnemingen uit.
Kortom, het lijkt er dus op dat bultruggen af en toe voor dermatoloog spelen en hun eigen huid beschermen tegen ongewenste gasten. Ze hebben blijkbaar een effectieve manier gevonden om eigenhandig hun huid gezond te houden, terwijl het zeewier ook nog eens leuk is om mee te spelen. Het onderzoek breidt onze kennis over deze majestueuze dieren dan ook verder uit. “Het helpt ons om beter te begrijpen waar ze graag leven,” zegt Meynecke. “Daarnaast benadrukt het ook dat walvissen ingewikkeld gedrag vertonen waar we nog genoeg over kunnen leren.”
