Wereldwijd waarschuwingssysteem voor klimaatrampen in de maak: zoveel levert het op

Het aantal natuurrampen is in de afgelopen decennia vervijfvoudigd. Maar de schade kan beperkt blijven als erop tijd gewaarschuwd wordt. Genoeg reden om daar een wereldwijd systeem voor op te zetten dus.

En precies dat zijn de Verenigde Naties van plan, zo kondigde secretaris-generaal António Guterres aan op de opening van de klimaattop in Sharm-el-Sheikh. De kosten zijn te overzien: voor 50 cent per persoon per jaar in de komende vijf jaar kan iedereen op aarde op tijd gewaarschuwd worden voor extreem en gevaarlijk weer.

Een schijntje
Het initiatief dat Early Warnings for All heet, vraagt om een investering van ruim 3 miljard euro tussen 2023 en 2027, maar dat is een schijntje in vergelijking met de opbrengsten. “De almaar toenemende uitstoot van broeikasgassen leidt tot extreme weersomstandigheden op de hele planeet. Deze rampen kosten vele levens en honderden miljarden dollars aan schade. Door klimaatrampen raken drie keer zoveel mensen hun huis kwijt als door oorlog. De helft van de mensheid bevindt zich al in de gevarenzone”, klinkt het dreigend uit de mond van Guterres.

“We moeten zowel investeren in adaptatie als in veerkracht. Daar valt ook de informatievoorziening onder die het mogelijk maakt om te anticiperen op stormen, hittegolven, overstromingen en droogte. Daarom wil ik dat ieder persoon op aarde binnen vijf jaar beschermd wordt door een waarschuwingssysteem en de meest kwetsbaren moeten als eerste worden ondersteund”, aldus Guterres nog.

Lichtpuntje
En de nood is groot. Het aantal geregistreerde rampen is vervijfvoudigd in vijftig jaar tijd. Tussen 1970 en 2019 was er gemiddeld elke dag wel een klimaatgerelateerde ramp, die dagelijks aan 115 mensen het leven kostte en voor ruim 200 miljoen euro schade veroorzaakte, blijkt uit een WMO-rapport over rampstatistieken uit 2021. Het gaat hierbij niet alleen om acute rampen, zoals overstromingen, maar ook om recordhitte en -droogte of andere extreme weersomstandigheden. De verwachting is dat deze trend doorzet.

Maar er is een lichtpuntje: het aantal doden is in die periode drie keer kleiner geworden. En dat komt vooral door betere weersvoorspellingen, waarschuwingen en een proactiever, beter gecoördineerd rampenmanagement. Toch heeft de helft van alle landen niet zo’n waarschuwingssysteem en nog minder landen hebben een noodplan dat gelinkt is aan een voorspelling of waarschuwing. In Afrika is dit zelfs 60 procent. Juist de landen en eilanden die veel last hebben van extreem weer door de opwarming van de aarde ontbreekt het aan een degelijk waarschuwingsmodel.

Risico’s voorspellen
Wat dat nu precies inhoudt, zo’n waarschuwingssysteem? Kort gezegd, moet het op tijd waarschuwen voor bijvoorbeeld overstromingen, droogte, hittegolven of stormen, zodat mensen weten wanneer er gevaarlijk weer aankomt en daarnaar kunnen handelen. Het informeert bovendien landelijke overheden, gemeentes en individuen over hoe zij de schade zoveel mogelijk kunnen beperken.

Het gaat deels om systemen die in real time de atmosferische omstandigheden op land en zee monitoren en zo effectief toekomstige weers- en klimaatgebeurtenissen kunnen voorspellen met hulp van moderne rekenmodellen. Het doel is om te achterhalen welke risico’s de voorspelde weersomstandigheden met zich meebrengen voor een bepaald gebied. Dat verschilt sterk per regio – stad of platteland, poolgebied, kustgebied of in de bergen. Vroege waarschuwingssystemen moeten een vooraf afgesproken responsplan in werking stellen voor overheden, gemeentes en mensen, om de impact te minimaliseren. Ook moeten er geleerde lessen uit eerdere rampen worden verwerkt, zodat de reactie op nieuwe gevaarlijke weerssituaties steeds beter wordt.

Vier pijlers
Het Early Warnings for All-project is al behoorlijk concreet. Het bestaat uit vier pijlers, die samen ruim 3,1 miljard euro kosten in vijf jaar tijd. De eerste pijler is kennisvergaring over het risico op een ramp. Het betreft de systematische verzameling van meteorologische data en de risicoanalyse van gevaren en kwetsbaarheden. De tweede pijler bestaat uit observeren en voorspellen met monitoringsystemen en vroege waarschuwingsdiensten. De derde pijler gaat over voorbereiding en reactie op een ramp. Denk aan de beschikbaarheid van hoger gelegen opvangcentra bij overstromingen of gekoelde openbare gebouwen bij extreme hitte. Tenslotte is communicatie nog een pijler: iedereen moet zo snel mogelijk te weten komen dat er een ramp aanstaande is.

Laaghangend fruit
Zo’n waarschuwingssysteem wordt algemeen beschouwd als laaghangend fruit op het gebied van klimaatadaptatie. Het is relatief goedkoop en effectief om mensen en gebouwen te beschermen tegen klimaatrampen, zoals hittegolven of tsunami’s. “Een waarschuwing 24 uur voor een natuurramp of extreem weer zich voordoet kan de schade met 30 procent beperken”, zegt secretaris-generaal van de WMO, professor Petteri Taalas.

Onderzoek wees uit dat een uitgave van 800 miljoen euro aan zulke systemen in ontwikkelingslanden de schade met 3 tot 16 miljard per jaar zou verminderen. “Dit is alleen mogelijk met moderne wetenschap, systematische observatienetwerken, dagelijkse internationale uitwisseling van data, toegang tot kwalitatief hoogstaande vroege waarschuwingsproducten, de vertaling van voorspellingen naar impact plus vooruitstrevende telecommunicatie”, aldus professor Taalas. Daarvoor zijn onder andere een beter risicomanagement, sterkere nationale meteorologische diensten en betere paraatheid in noodsituaties nodig.

Moderne technologie
De rol van moderne technologie is daarbij belangrijk. “Dit VN-initiatief zal levens redden doordat mensen zich op tijd kunnen aanpassen aan klimaatverandering en snel kunnen reageren op waarschuwingen, voordat een ramp plaatsvindt”, legt Brad Smith, topman bij Microsoft uit op de bijeenkomst. “We hebben vandaag de dag kunstmatige intelligentie en datatools. Laten we die aan het werk zetten om de volgende crisis te voorspellen en ervoor te waarschuwen.”

Vóór de volgende klimaattop, de COP28 in Dubai in november 2023, moet er een Early Warnings for All Maturity Index klaar zijn.

Bronmateriaal

"Plan to warn the whole world as climate disasters strike" - World Meteorological Organization (WMO)

Afbeelding bovenaan dit artikel: Qimono / Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd