Waarom we zoveel moeite hebben met de zomertijd (en hoe je er minder last van hebt)

Een uur korter slapen, vrijwel niemand kijkt ernaar uit. Maar we weten waar we het voor doen: een vol uur meer licht in de avond. Toch is dat gemorrel aan de tijd niet echt goed voor de gezondheid.

De zomertijd werd op 30 april 1916, middenin de Eerste Wereldoorlog, voor het eerst ingevoerd om stroom te besparen maar verdween weer na de Tweede Wereldoorlog. Tot de oliecrisis uitbrak en er opnieuw bezuinigd moest worden op energie. Tussen 1974 en 1981 werd in bijna alle Europese landen de zomertijd, waarbij de klok een uur vooruit wordt gezet, weer ingesteld. Daardoor zouden de lampen minder lang hoeven te branden, wat stroom scheelt. Maar hoewel gloeilampen toen zeker een stuk minder zuinig waren dan de ledlampen van nu, was ook toen al enigszins omstreden hoeveel het nu echt uitmaakte. In onze tijd zou het zelfs weleens averechts kunnen werken, aangezien de verwarming langer aan moet in de ochtend en de airco langer staat te loeien in de avond.

Te veel licht
Op dit moment is verreweg het grootste voordeel van de zomertijd dat extra uur licht in de avond. Zo heb je meer tijd om buiten te eten, te wandelen of te sporten. Toch hebben die lange zomeravonden een prijs, blijkt uit steeds meer onderzoek. Ons lichaam begint bijvoorbeeld pas later met het aanmaken van het slaaphormoon melatonine, waardoor we gemiddeld korter slapen. De werkdag begint immers even vroeg als altijd.

En er zijn meer nadelen voor onze gezondheid. “Dat ene uurtje verschil lijkt niet veel, maar het kan op de korte termijn aanzienlijke schade veroorzaken zowel geestelijk als lichamelijk”, aldus slaapprofessor Charles Czeisler van Harvard.

In de war
Je biologische klok is namelijk afhankelijk van je blootstelling aan daglicht. “Door de zomertijd krijgt je lichaam minder licht in de ochtend en meer in de avond. Dat brengt je biologische klok in de war”, zegt ook slaapspecialist en onderzoeker Phyllis Zee van de Northwestern University. Als je interne klok niet gelijk loopt met de zon kun je je moe voelen in de ochtend en wakker in de avond. Je krijgt dan ook minder behoefte om te gaan slapen. En dus slaap je uiteindelijk slechter. Gemiddeld slapen mensen 40 minuten korter op de maandag na invoering van de zomertijd. Dat is onder meer een verklaring voor het grotere aantal verkeersongelukken met dodelijk afloop (+6 procent): mensen zitten gewoon slaperig achter het stuur.

Grotere kans op ziektes
Maar dat is niet het enige. Uit een reeks onderzoeken naar het onderwerp blijkt dat in de week na de invoering van de zomertijd de kans op hart- en vaatziekten 24 procent groter is. Mensen hebben ook meer verwondingen. De kans op een beroerte neemt met 8 procent toe en er zijn meer psychische problemen. Zo zijn er 11 procent meer mensen met een depressie.

Westelijk deel van tijdzone
Opmerkelijk is dat het daarbij uitmaakt in welk deel van de tijdzone je woont. Volgens onderzoek dat in Science verscheen, krijgen mensen die aan de westelijke rand van een tijdzone wonen nog minder slaap, omdat het daar nog later licht en later donker wordt dan aan de oostkant van de tijdzone. Mensen uit het westelijk deel van een tijdzone hebben ook vaker obesitas, diabetes, hartziekten en borstkanker, aldus de wetenschappers in Science.

Ze denken dat deze gezondheidsproblemen het gevolg zijn van een chronisch slaaptekort en van het feit dat de biologische klok te veel uit de pas loopt met de buitenwereld. Werk, school en maaltijden zijn allemaal afgestemd op de werkelijke tijd en niet op wanneer de zon opkomt of ondergaat.

Tips
Geen pretje voor de gezondheid dus, die zomertijd. Gelukkig zijn er enkele tips van Harvard die zorgen voor een zachtere landing volgende week.

  • Ga eerder naar bed
    Ga drie nachten van tevoren een kwartier eerder naar bed dan normaal. De nacht erna ga je nog een kwartier eerder en de nacht daarna nog eens. Zo ben je al gewend aan de vroegere bedtijd als de zomertijd daadwerkelijk ingaat.
  • Doe een middagdutje
    Voel je je in de week na invoering van de zomertijd slaperig overdag, doe dan gerust een middagdutje van maximaal een half uur. Je knapt er echt van op.
  • Ga vroeg naar buiten
    Zorg dat je in de ochtend meer daglicht krijgt door na het opstaan direct een kwartiertje naar buiten te gaan. Het felle daglicht maakt je lichaam goed wakker.
  • Begin je dag later
    Je kunt natuurlijk ook gewoon later beginnen in de week nadat de klok is verzet. Kijk of het past met werk en gezin, maar anders begin je gewoon om half tien in plaats van half negen.
  • Doe rustig aan met koffie en alcohol
    Dat is natuurlijk altijd een goed idee, maar zeker als je toch al niet zo lekker slaapt kunnen koffie en alcohol je echt wakker houden.

Bronmateriaal

"Sunset time and the economic effects of social jetlag: evidence from US time zone borders" - Science
"The dark side of daylight saving time" - Harvard
Afbeelding bovenaan dit artikel: Brian Jackson / Getty (via Canva.com)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd