We weten het wel: ultrabewerkt voedsel is niet the way to go, maar toch gaan we steeds weer voor de bijl met chips, chocola of andere hapjes die niet goed voor ons zijn. Misschien kan dit onderzoek je overtuigen om te minderen: mensen die veel ultrabewerkt voedsel eten lopen meer risico op diabetes, maar stoppen ze ermee dan neemt het risico weer af.
Dat blijkt uit een belangrijke studie van University College London, die in The Lancet verscheen. De onderzoekers keken niet alleen naar de mate waarin voedsel bewerkt is en het risico op diabetes, maar ook naar welk voedsel specifiek het hoogste risico met zich meebrengt. Het ene ultrabewerkte product is immers het andere niet.
Geen chips meer
Daarvoor hebben ze data erbij gepakt van bijna 312.000 mensen uit acht Europese landen die bijna 11 jaar lang zijn gevolgd. Van hen kregen er ruim 14.200 diabetes type 2. Uit die enorme berg data bleek dat voor elke 10 procent toename van ultrabewerkt voedsel de kans op diabetes met 17 procent steeg. Het risico nam direct weer af als de deelnemers minder bewerkt voedsel gingen eten. Gek genoeg zat het grootste risico niet in koekjes, chocola of andere zoetigheden, maar veel meer in hartige snacks, bewerkt vlees, kant-en-klaarmaaltijden en suikerrijke dranken.
Voedingsmiddelen worden in vier groepen ingedeeld aan de hand van de zogenoemde Nova-classificatie: onbewerkt of minimaal bewerkt, zoals melk, groente en eieren, verwerkte ingrediënten, zoals zout, boter en olie, bewerkt voedsel, bijvoorbeeld kaas, bier en vis en ultrabewerkte voedingsmiddelen. Daarbij moet je denken aan koekjes, snoep, desserts en kant-en-klaarmaaltijden.
Te veel, te vet
Waarom ultrabewerkt voedsel zo ongezond is, is minder geheimzinnig dan het voor sommigen lijkt. Het is vooral zo dat we er heel makkelijk heel veel van eten, waardoor we dik worden. Uit eerder onderzoek verklaart een toename van lichaamsvet de helft van het verband.
Hoofdonderzoeker Samuel Dicken van UCL zegt daarover in het persbericht: “We weten dat ultrabewerkte voedingsmiddelen geassocieerd worden met een hoger risico op bepaalde ziekten, zoals diabetes. Zoals verwacht bevestigen onze bevindingen dit verband en tonen ze aan dat elke 10 procent toename van ultrabewerkt voedsel in het dieet het risico op diabetes aanzienlijk verhoogt.”
Ook goed nieuws
“De meeste studies tot nu toe beschouwen ultrabewerkt voedsel als één geheel, maar we vermoeden dat verschillende soorten voedsel verschillende risico’s met zich meebrengen. Onze analyse gaat een stap verder dan eerdere studies door naar alle vier de groepen in de Nova-classificatie te kijken om het effect op het diabetesrisico te meten als we ultrabewerkt voedsel vervangen door minder bewerkte voedingsmiddelen. Het goede nieuws is dat het vervangen van ultrabewerkt voedsel gepaard gaat met een verminderd risico op type 2 diabetes”, aldus Dicken.
Maar wat we natuurlijk ook willen weten, is welk ultrabewerkt voedsel het ongezondst is. Daarvoor keken de onderzoekers naar negen subgroepen, te weten brood en ontbijtgranen, sauzen, snoep en desserts, hartige snacks, plantaardige alternatieven, dierlijke producten, kant-en-klaarmaaltijden, kunstmatig gezoete en suikerrijke dranken, alcohol, en overig ultrabewerkt voedsel.
Brood mag
Als je je gezondheid wil verbeteren, kun je het beste hartige snacks, dierlijke producten, kant-en-klaarmaaltijden en suiker- en kunstmatig gezoete dranken laten staan. Die vergroten het risico op diabetes het meest. Brood, koekjes, ontbijtgranen, snoep, desserts en plantaardige alternatieven werden juist gelinkt aan een lagere kans op diabetes.
Professor Rachel Batterham van UCL verklaart: “De subgroepanalyse bevestigt dat niet alle voedingsmiddelen die als ultrabewerkt worden geclassificeerd, gelijk zijn wat betreft de gezondheidsrisico’s. Brood en ontbijtgranen bijvoorbeeld zijn een vast onderdeel van het dieet van veel mensen. Op basis van onze resultaten denk ik dat we ze anders moeten behandelen dan hartige snacks of suikerhoudende dranken.”
Hart- en vaatziekten
In 2023 beoordeelde een belangrijk Brits adviescomité voor voeding al het beschikbare wetenschappelijke bewijs over ultrabewerkt voedsel en concludeerde dat een grote consumptie ervan verband houdt met een verhoogd risico op gezondheidsproblemen zoals obesitas, diabetes en depressie. Ultrabewerkt voedsel wordt ook in verband gebracht met sommige vormen van kanker.
