Waarom vlees verruilen voor vis zowel goed voor jou, als voor het klimaat is

Voor een gezond en duurzaam eetpatroon hoef je echt niet volledig vegetarisch of veganistisch te zijn. Maak kennis met het pescatarische dieet.

Op dit moment houden veel mensen in westerse landen er niet echt een gezond eetpatroon op na. Op het menu staan maar weinig groenten en fruit en juist veel suiker, vet en vlees. Dit is niet alleen ongezond, de vleesindustrie heeft ook nog eens een behoorlijke impact op het klimaat (zie kader). En dus moet het anders. Sommigen kiezen daarom bewust voor een vegetarisch of een veganistisch dieet. Is dat voor jou echter net een brug te ver, dan hebben wetenschappers misschien wel dé oplossing: het pescatarische dieet.

De vleesindustrie
De wereldwijde veeteelt doet niet veel goeds voor onze planeet. Zure regen, ontbossing, landafbraak en het verlies van biodiversiteit zijn stuk voor stuk gevolgen van onze intensieve veelteelt. De huidige vleesindustrie genereert bovendien flink wat broeikasgassen en draagt zo een steentje bij aan de opwarming van de aarde. Om maar met cijfers te gooien: de vleesproductie beslaat grofweg 15-24 procent van de wereldwijde broeikasgasuitstoot en is daarmee de grootste voedselbron die bijdraagt aan vervuilende emissies. Dat de vleesindustrie zo’n grote klimaatimpact heeft, komt doordat koeien, varkens en schapen behoorlijk wat broeikasgassen uitstoten. Tegelijkertijd worden er ook veel bossen – die veel koolstof opslaan – voor de vleesindustrie gekapt. Bossen moeten bijvoorbeeld plaatsmaken voor vee of voor het verbouwen van veevoer. Jaarlijks gaan ongeveer 13 miljard voetbalvelden aan bos verloren doordat land wordt omgezet in weides of akkerland.

We weten al een tijdje dat ons eetpatroon voedzamer moet, terwijl we tegelijkertijd de klimaatimpact van ons voedsel moeten verminderen. Niet alleen is ons voedsel erg ‘vervuilend’, het westerse dieet brengt ook veel gezondheidsproblemen met zich mee. “Slechte voeding is een onderliggende oorzakelijke factor voor verschillende chronische ziekten en is naar schatting verantwoordelijk voor een vijfde van de wereldwijde ziektelast,” vertelt onderzoeker Elinor Hallström in gesprek met Scientias.nl. “Wereldwijd lijden bijvoorbeeld maar liefst 1,9 miljard volwassenen aan overgewicht.”

Pescatarische dieet
In de zoektocht naar een alternatief voor het westerse dieet, analyseerden onderzoekers in een nieuwe studie de voedingswaarde en de klimaatimpact van in het wild gevangen vis en gekweekte zeevruchten. Want kan de overstap van een op vlees gebaseerd dieet naar een pescatarische dieet helpen landbouwgerelateerde emissies te verminderen, terwijl we tegelijkertijd niets op voedingswaarde hoeven in te boeten? Het antwoord op die vraag blijkt ja. “Onze studie bevestigt dat veel vissoorten een lagere klimaatimpact hebben dan vlees, terwijl ze een hogere voedingswaarde hebben,” aldus Hallström.

Vis is gezond
Heel verrassend is dat overigens niet. We weten bijvoorbeeld al lang dat vis en zeevruchten gezond zijn. Zo zijn het goede bronnen van eiwitten, vetzuren, vitamines en mineralen. “Zeevruchten staan bekend als gezond voedsel, ondanks dat de consumptie ervan in veel landen een stuk lager ligt dan de aanbevolen voedingsrichtlijnen,” zegt Hallström. En dat terwijl het voedzamer is en minder CO2 uitstoot dan bijvoorbeeld rundvlees, varkensvlees en kip. Bovendien hebben eerdere studies al gesuggereerd dat het vervangen van vlees door zeevruchten potentiële milieuvoordelen heeft. “Toch worden nog veelal plantaardige, ‘groene’ diëten aangemoedigd,” stelt Hallström. “Hoewel we het er zeker mee eens zijn dat dit belangrijk is, zou ook een ‘blauw’ eetpatroon, op basis van zeevruchten, niet genegeerd moeten worden.” Zeker aangezien het voor veel mensen waarschijnlijk makkelijker is om vlees te verruilen voor vis, dan voor alleen maar groente.

Kleinste klimaatimpact
Welke vis en zeevruchten de beste keus zijn? De onderzoekers ontdekten dat in het wild gevangen zalm, haring, makreel en ansjovis, evenals gekweekte mosselen en oesters de laagste klimaatimpact hebben in verhouding tot hun voedingswaarde. “De uitstoot van vis en zeevruchten wordt vooral veroorzaakt door brandstof en voer,” licht Hallström toe. “Vissersboten verbruiken bijvoorbeeld brandstof, waarbij broeikasgassen worden uitgestoten. De intensiteit van het brandstofverbruik wordt sterk beïnvloedt door het gebruikte vistuig en hoe overvloedig een vissoort aanwezig is. Haring, makreel en ansjovis leven in scholen en zwemmen dicht bij het wateroppervlak, wat resulteert in een lager brandstofverbruik. Tegelijkertijd worden gekweekte mosselen en oesters niet gevoerd, wat hun lagere klimaatimpact verklaart in vergelijking met andere soorten uit de aquacultuur.”

Vlees versus vis
Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat één kilogram wild gevangen zalm in de gehele levenscyclus 4,5 kilogram CO2 uitstoot, gerookte makreelfilet 2,2 kilogram CO2 en gezouten haring 2,8 kilogram CO2. Daarentegen stoot één kilogram rundergehakt 30,0 kilogram CO2 uit, varkensvlees 12,4 kilogram CO2 en kipfilet 10,9 kilogram CO2.

Het verruilen van vlees voor vis zou dus een goede stap zijn voor zowel je eigen gezondheid, als het klimaat. Maar kijk wel uit met welke vissen en zeevruchten je nuttigt. “Het is essentieel om soorten te vermijden die worden bedreigd door overbevissing,” onderstreept Hallström. “Hierbij spelen wetgeving voor de visserij en voedselcertificering een belangrijke rol.” Bovendien zou er binnen de visserij een verschuiving naar een veel duurzamere industrie moeten plaatsvinden. Vissers zouden bijvoorbeeld brandstofefficiëntere technieken moeten toepassen, terwijl uitgeputte visbestanden opnieuw worden opgebouwd. De aquacultuur zou zich meer kunnen richten op vis- en schaaldieren die niet gevoed hoeven te worden, naast dat er beter gezocht wordt naar klimaatvriendelijk visvoer.

Al met al laten de onderzoekers met hun studie zien dat je niet gelijk vegetariër of veganist hoeft te worden om de aarde een handje te helpen. Het pescatarische dieet is een goed alternatief. Bovendien vindt Hallström dat je ook best zo af en toe een stukje vlees kunt nuttigen. “Naar mijn mening is er geen noodzaak om vlees volledig van het menu te schrappen, noch voor de gezondheid als voor het milieu,” zegt ze. “Het probleem is alleen dat er in veel regio’s teveel vlees wordt gegeten. Deze mensen zouden er goed aan doen vlees te vervangen door meer plantaardig voedsel, vis en zeevruchten.”

Bronmateriaal

"Could switching to a pescatarian diet help reduce emissions?" - Research Institutes of Sweden (via Scimex)

Interview met Elinor Hallström

Afbeelding bovenaan dit artikel: bit245 van Getty Images (via canva.com)

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd