Waarom veranderen de wolkenbanden op Jupiter? Astronomen hebben een verklaring gevonden!

De grootste planeet van het zonnestelsel is bekend om de Grote Rode Vlek, maar ook om de kleurrijke wolkenbanden met al die prachtige structuren. Deze wolkenbanden bewegen voortdurend en veranderen regelmatig van kleur. Hoe komt dat eigenlijk?

Onderzoekers van de Universiteit van Leeds denken het antwoord op deze vraag gevonden te hebben. Zij weten al dat de strepen van Jupiter dieper gaan dan het oppervlak en dat het veranderende uiterlijk van Jupiter op de een of andere manier gelinkt is aan infraroodvariaties zo’n vijftig kilometer onder het “oppervlak” van de gasreus. In het nieuwe paper in Nature Astronomy onthullen de Britse onderzoekers dat deze variaties op hun beurt kunnen worden veroorzaakt door golven die worden geproduceerd door het magnetische veld van de planeet.

“Als je Jupiter door een telescoop bekijkt, zie je donkere en lichte wolkenbanden. Zoomen we verder in, dan zien we wolken die naar het westen of oosten drijven”, legt professor Chris Jones van de Universiteit van Leeds uit. “Dicht bij de evenaar waait de wind oostwaarts, maar richting het noorden of het zuiden, waait hij westwaarts. Ga je nog iets verder, dan waait de wind weer oostwaarts. Dit afwisselende patroon van oost- en westwaartse winden is heel anders dan het weer op aarde.”

Hier zie je een opmerkelijke verandering van de Noordelijke Equatoriale Band tussen mei 2001 en december 2011. Foto: Arrate Antuñano/NASA/IRTF/NSFCam/SpeX

Iedere vier tot vijf jaar vinden er grote veranderingen plaats. De kleuren van de wolkenbanden veranderen, maar ook volledige weerpatronen raken van slag. Dit lijkt te komen door golven in het magnetische veld. “Deze golvende bewegingen in het magnetische veld van Jupiter noemen we torsionale oscillaties”, vervolgt Jones. “Wat opvallend is, is dat de periodes van deze torsionale oscillaties berekenden overeenkomen met de periodes die je ziet in de infraroodvariaties op Jupiter.”

Met dank aan Juno
De onderzoekers hebben deze ontdekking vooral te danken aan de Juno-ruimtesonde. Juno draait inmiddels al zeven jaar om de grootste gasplaneet van het zonnestelsel en daardoor kunnen de onderzoekers Jupiter lange tijd observeren. Zo wordt het magnetische veld al jarenlang nauwlettend in de gaten gehouden. Ook monitoren wetenschappers de zogenoemde Grote Blauwe Vlek. Deze storm beweegt oostwaarts, maar lijkt nu af te remmen. Volgens het onderzoeksteam zou dit het begin van een oscillatie kunnen zijn, waarna de storm mogelijk westwaarts gaat bewegen.

Verdiepend onderzoek nodig
“Er blijven onzekerheden en vragen, met name hoe precies de torsionale oscillatie de waargenomen infraroodvariatie produceert”, zegt professor Kumiko Hori van de Kobe-universiteit. “Desalniettemin hoop ik dat ons paper aantoont dat het interessant is om het verborgen diepe binnenste van Jupiter te onderzoeken, omdat we zo meer leren over deze planeet. Kijk bijvoorbeeld naar wat we dankzij seismologie leren over de aarde.”

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd