Ouderen reageren vaak minder sterk op vaccins, van de jaarlijkse griepprik tot COVID-boosters. We weten nu waarom.
In het lab ontdekten onderzoekers van het Allen Institute dat bepaalde T-cellen bij het ouder worden verschuiven naar een andere ‘stand’ van het gen-programma van de cel. Dat verandert hoe die T-cellen hulp geven aan B-cellen, de cellen die antistoffen aanmaken. Het gevolg: B-cellen bouwen uiteindelijk minder krachtige reacties op als ze te maken krijgen met een ‘standaard’ vaccin. Die veranderingen zijn geen bijproduct van een chronische ontsteking of een ernstige ziekte, maar horen bij gezond ouder worden en treffen ons uiteindelijk allemaal.
Claire Gustafson, assistent-onderzoeker bij het Allen Institute zegt: “We waren verrast dat de veranderingen die plaatsvinden niet worden veroorzaakt door ontstekingen of chronische ziekten. Het onderzoek laat zien dat je immuunsysteem simpelweg verandert naarmate je ouder wordt en dat dit een gezond proces is.” Het onderzoek is te vinden in Nature.
Geavanceerde meettechnieken
Om deze veranderingen in kaart te brengen volgden wetenschappers meer dan 96 (gezonde) volwassenen tussen 25 en 65 jaar gedurende ruim twee jaar. Ze gebruikten hierbij verschillende geavanceerde meettechnieken. Op basis van die metingen bouwden ze de Human Immune Health Atlas: een vrij toegankelijke atlas die 71 verschillende immuunceltypen beschrijft en laat zien hoe die veranderen naarmate je ouder wordt.
Voor het onderzoek heeft het team samengewerkt met het Benaroya Research Institute. “Dit onderzoek laat zien hoe voordelig een samenwerking kan zijn. Het heeft een groot verschil gemaakt in ons begrip van het immuunsysteem,” zegt Jane Buckner, directeur van het onderzoeksinstituut. “Het onderzoek was mogelijk dankzij de gezamenlijke inzet van toegewijde wetenschappers, clinici en coördinatoren. En natuurlijk ook van de vrijwilligers, die hun tijd, bloedmonsters en gezondheidsinformatie deelden.”
Geen algemeen vaccin
De praktische relevantie is groot. Als artsen iemands ‘immuunprofiel’ kunnen meten wordt het mogelijk te voorspellen wie goed op een vaccin zal reageren en wie extra ondersteuning nodig heeft. Vaccins kunnen bovendien doelgerichter worden ontworpen: geen algemene prik voor iedereen, maar speciale formules die gericht compenseren voor de ouderdomsverandering in T-cellen.
Naast het ontwikkelen van gerichte vaccins denkt het team ook aan vaccins die gericht T-cellen kunnen versterken, of mogelijk B-cellen een extra zetje geven. In de verre toekomst zou het wellicht zelfs mogelijk kunnen zijn dat T-cellen opnieuw geprogrammeerd worden. Alhoewel dát dus nog toekomstmuziek is, is nu al wel duidelijk waar deze behandelingen zich op zouden moeten richten.
Het onderzoek reikt daarmee verder dan alleen het verbeteren van vaccinaties. Het maakt duidelijk dat het immuunsysteem van ouderen anders werkt dan dat van jongeren, wijst duidelijk aan waar dat door komt en hoe dat mogelijk opgelost kan worden. “Onze atlas heeft de wetenschap nog zoveel nieuwe kennis te bieden,” zegt Gustafson. “Mijn hoop is dat de dataset nog lang wordt gebruikt, zodat onderzoekers uiteindelijk nog beter het menselijke immuunsysteem kunnen begrijpen.”
Ook elke dag vers het laatste wetenschapsnieuws in je inbox? Of elke week?
Schrijf je hier in voor de nieuwsbrief!
Uitgelezen? Luister ook eens naar de Scientias Podcast:
