Van stress wordt niemand een fijner mens, dus ook in je relatie kan het voor problemen zorgen. Wetenschappers hebben nu ontdekt dat het zelfs indirect effect heeft.
Een kort lontje, chagrijn, spanning en ongeduld, stress kan leiden tot allerlei onaangenaam gedrag, dat ook zijn weerslag kan hebben op je relatie. Dit wordt in de psychologie het spillover- of overloopeffect genoemd: de mate waarin je eigen emoties invloed hebben op hoe de mensen om je heen zich voelen.
Negatief beeld
Maar in het geval van langdurige stress – werk, financiën, drukte – is er meer aan de hand. Het vergroot namelijk spanningen in je relatie en het verhindert positieve communicatie. Nieuw onderzoek wijst nu op nóg een factor waardoor stress een negatief effect heeft op relaties. Het verandert hoe je naar je partner kijkt. Een gestrest persoon merkt meer negatief dan positief gedrag op van zijn of haar partner en krijgt zo dus een negatiever beeld dan wanneer hij niet gestrest zou zijn.
Eerder onderzoek richtte zich vooral op hoe stress gedrag beïnvloedt: het maakt bijvoorbeeld prikkelbaar en emotioneel, wat je afreageert op je partner, waardoor er spanning in de relatie kan ontstaan wat weer meer stress oplevert. Maar deze nieuwe studie focust op wat voorafgaat aan het gedrag, namelijk welke acties partners in eerste instantie opmerken. Als je vooral ziet wat je partner verkeerd doet, ga je ander gedrag richting diegene vertonen, dan wanneer je vooral opmerkt wat goed gaat.
Belofte verbreken
De negatieve gedragingen die zijn gemonitord in het onderzoek zijn onder andere het verbreken van een belofte, boosheid of ongeduld tonen en kritiek hebben op de ander. “We ontdekten dat mensen die meer stress hadden buiten hun relatie, bijvoorbeeld door problemen op het werk, vaker onvriendelijk gedrag van hun partner opmerkten, dan de minder gestreste respondenten”, zegt hoofdonderzoeker dr. Lisa Neff van de University of Texas, wier studie in vakblad Social Psychological and Personality Science verscheen.
Samen met anderen vroeg ze 79 heterokoppels, die pas getrouwd waren om tien dagen lang iedere avond een vragenlijst in te vullen. Daarin hielden ze zowel hun eigen als hun partners gedrag bij. Voordat ze begonnen, beantwoordden ze nog gedetailleerde vragen over hoe stressvol hun leven is.
Roze bril
Pasgetrouwde koppels zijn in dit geval interessant, merkt Neff op, omdat ze in de beginfase van hun huwelijk veel meer gefocust zijn op elkaars positieve gedrag en geneigd zijn negatieve gedragingen over het hoofd te zien. “Voor veel mensen waren de afgelopen jaren moeilijk en de stress die de coronapandemie met zich meebracht is nog steeds niet helemaal voorbij. Als stress mensen meer laat focussen op onaardig gedrag van hun partner dan is het waarschijnlijk dat de pandemie zijn tol eist in relaties”, aldus de onderzoeker.
Dat is met name interessant, omdat de onderzoekers ontdekten dat een enkele stressvolle dag of gebeurtenis niet genoeg is om iemands focus te verleggen naar het negatieve gedrag van de ander. Daarvoor is een langere periode van stress nodig. De studie wijst ook uit dat mensen die gestrest zijn niet minder vaak positief gedrag van hun partner opmerken, ze waren enkel méér geneigd om de onaardige acties te zien. Per saldo ontstond dus een negatiever beeld van de ander.
Bewustwording
Het is mogelijk dat bewustwording kan helpen: als je weet welk effect stress heeft op je relatie kun je je gedrag corrigeren en er zo voor zorgen dat je gelukkig blijft met elkaar. Maar dit moet verder onderzocht worden, benadrukt Neff. Ook kan vervolgonderzoek ingaan op koppels die al langer getrouwd zijn. “Mogelijk zijn de schadelijke effecten van stress nog sterker bij stellen die niet meer in de beginfase zitten van hun relatie”, zegt de onderzoeker nog. “Het feit dat we dit effect al vonden bij koppels die nog maar kort getrouwd waren, toont aan hoeveel impact stress kan hebben.”
Het is goed om je daar bewust van te zijn. Is een van jullie gestrest, weet dan dat de focus op het gedrag van de ander kan veranderen en negatiever kan worden. Wellicht helpt het om daar over te praten en geduld te hebben met elkaar.
