Het is bijna niet te geloven: de rijkste 1 procent van de wereldbevolking, oftewel zo’n 80 miljoen mensen, is verantwoordelijk voor evenveel CO2-uitstoot als twee derde van alle mensen op de wereld, 5 miljard dus.
Dat concludeert non-profitorganisatie Oxfam International, die ook stelt dat juist die rijkste groep rap zijn ecologische voetafdruk moet verminderen. Hoofdonderzoeker Max Lawson: “Hoe rijker je bent, hoe makkelijker het is om je uitstoot te verminderen. Je hebt echt die derde auto niet nodig en je hoeft ook niet een vierde keer op vakantie naar een ver land. Ook wat betreft het beleggen van geld zijn er goede en slechte keuzes. Het is niet nodig om te investeren in de cementindustrie.”
De onderzoekers baseren zich op studies die door het Stockholm Environment Institute (SEI) zijn verzameld. Hun doel is vooral om de gemiddelde uitstoot die door de consumptie van alle wereldburgers wordt veroorzaakt, in kaart te brengen. En de verschillen tussen rijk en arm zijn schokkend groot.
3 graden opwarming
Vlak voor de COP28-top in Dubai regent het klimaatstudies die de beleidsmakers moeten manen tot actie. Dit is er eentje van. In combinatie met de gemiddelde temperatuur op Aarde die afgelopen week voor het eerst meer dan 2 graden boven pre-industrieel niveau uitkwam, lijkt de urgentie niet te missen. Het is het nieuwste dieptepunt in een lange reeks alarmerend klimaatnieuws. De VN waarschuwde onlangs nog dat het huidige klimaatbeleid van alle landen leidt tot een mogelijk bijna 3 graden warmere planeet voor het einde van deze eeuw. Van deze voorspelling gaat een halve graad af als alle ‘voorwaardelijke klimaatdoelen’ voor 2030 worden gehaald. Het langetermijndoel van maximaal 1,5 graden – door wetenschappers de grens genoemd waarna gigantische en onomkeerbare klimaatschade onafwendbaar is – lijkt al bijna onmogelijk om te halen.
En de studie van Oxfam benadrukt nog maar eens dat we de hand in eigen boezem moeten steken: de rijkste 80 miljoen mensen, 1 procent van de wereldbevolking dus, is goed voor 16 procent van alle CO2-uitstoot, even veel als de armste 66 procent. Hoe rijk die top 1 procent precies is, verschilt per land. In de VS ligt de grens op een jaarinkomen van 140.000 dollar, terwijl het equivalent voor een Keniaan ongeveer 40.000 dollar is.
Louis Vuitton
Maar ook de analyse binnen landsgrenzen laat een grimmig beeld zien. In Frankrijk bijvoorbeeld stoot de rijkste 1 procent even veel CO2 uit in een jaar als de armste 50 procent in tien jaar. Kijken we niet naar de uitstoot die gelinkt is aan zijn investeringen, dan heeft de multimiljardair Bernard Arnault, grondlegger van Louis Vuitton en de rijkste man van Frankrijk, een ecologische voetafdruk die 1270 keer zo groot is als die van de gemiddelde Fransman.
Progressieve maatregelen
De belangrijkste boodschap van de Oxfam-onderzoekers is dat de overheid krachtig moet ingrijpen en dat de maatregelen progressief van aard moeten zijn. “Als overheden niet in actie komen en geen progressief klimaatbeleid voeren, waarbij de mensen die het meeste uitstoten ook om de grootste offers wordt gevraagd, dan zal het de politiek niet lukken om echt iets aan het klimaatprobleem te doen”, denkt Lawson, die een aantal concrete voorstellen doet, zoals een belasting op meer dan tien keer per jaar vliegen en een belasting op niet-duurzame investeringen die veel hoger is dan de belasting op duurzame beleggingen.
De vervuiler betaalt
En dan te bedenken dat het Oxfam-rapport alleen maar kijkt naar de CO2-uitstoot die vrijkomt bij de individuele consumptie. “De persoonlijke uitstoot van de extreem rijken valt in het niet bij de uitstoot die het gevolg is van hun bedrijfsinvesteringen”, schrijven de onderzoekers. Sterker nog, miljardairs stoppen hun geld twee keer zo vaak in vervuilende industrieën als de gemiddelde investeerder van de S&P 500 – de index die bestaat uit de vijfhonderd grootste Amerikaanse bedrijven met een Wall Street-notering. Het is de hoogste tijd om hier krachtiger tegen op te treden, klinkt het bij Oxfam.
