Zingen is een stuk ingewikkelder dan je denkt. Je moet honderden spierbewegingen perfect onder controle hebben. Daar is niet alleen talent voor nodig, maar ook een heleboel oefening. En dat geldt zeker ook voor vogels, blijkt uit onderzoek.
We weten wel dat mannetjesvogels zo mooi fluiten om de vrouwtjes te versieren, maar wetenschappers vroegen zich af waarom ze dan per se elke dag aan het zingen zijn, ook buiten paringstijd. Nu blijkt dat de reden simpel is: ze moeten dagelijks hun stembanden trainen om ze in vorm te houden en goed te kunnen blijven zingen. En vrouwtjes hebben het door als ze niet genoeg hebben geoefend.
Stembanden in topvorm
“Zingen is cruciaal voor zangvogels. Ze zingen om indruk te maken op toekomstige partners, om hun territorium te verdedigen en om sociale relaties te onderhouden”, legt hoofdonderzoeker Iris Adam uit. Maar dan moeten ze het natuurlijk wel goed kunnen. En daar is training voor nodig. Om de zangspieren in topvorm te houden zijn zelfs speciale zangoefeningen noodzakelijk, ontdekten de onderzoekers van onder meer de Universiteit Leiden.
“Het is al lang bekend dat het zingen van zangvogels tot stand komt door de snelle beweging van vocale spieren, maar tot nu toe wisten we nog niet of en hoe deze spieren reageren op training, zoals bijvoorbeeld onze beenspieren”, aldus Iris Adam. De onderzoekers hebben nu aangetoond dat als zangvogels hun stembanden helemaal niet gebruiken ze binnen enkele dagen al veel trager en zwakker worden. Maar ook als ze alleen het zingen overslaan, hebben de vocale spieren na een week al de helft minder kracht. “Dit was erg verrassend”, aldus Adam. “Ten eerste dat deze spieren zo sterk reageerden, maar ook hoe ongelooflijk snel ze achteruitgingen. Het is echt use it or lose it.”
De vrouwtjes horen het
Toen de onderzoekers de liedjes van de zangvogels wat beter bestudeerden, viel hen nog iets bijzonders op: de vogels zongen vóór de oefening anders dan erna. “Jij en ik kunnen amper het verschil horen, maar we zagen een duidelijk verschil toen we de opnames goed beluisterden”, vertelt Adam.
Nu is de vraag natuurlijk nog: hoe belangrijk is dat verschil, want als wij het niet kunnen horen, kunnen vrouwtjesvogels dat dan wel? Nou, die blijken inderdaad een beter gehoor te hebben. De onderzoekers speelden de liedjes af voor vrouwtjeszebravinken. “Ze konden direct het verschil horen en driekwart gaf de voorkeur aan de liedjes van de mannetjes die geoefend hadden”, vertelt onderzoeker Katharine Riebel. “Interessant is dat deze resultaten een nieuwe verklaring bieden voor waarom vogels zoveel zingen én elke dag”, zegt ook onderzoeker Coen Elemans.
Elke dag zingen
Over de hele wereld zingen vogels in de lente en de zomer elke ochtend. Waarom ze dat doen, was lange tijd een raadsel. “Veel van dat zingen lijkt zonder reden. Ze zingen terwijl dat helemaal niet nodig is”, aldus Adam. “Maar onze resultaten laten nu zien dat als ze niet elke dag oefenen, hun spiercapaciteit achteruitgaat”, aldus Elemans. “Bovendien is een gebrek aan training hoorbaar in hun lied en de vrouwtjes hebben een voorkeur voor een lied van een mannetje dat geoefend heeft.”
En dus moeten zangvogels een heleboel tijd en moeite steken in het zingen om zo aantrekkelijk te blijven voor de vrouwtjes. Maar de onderzoekers deden nog een andere belangrijke ontdekking. “Als mensen naar de sportschool gaan om hun arm- en beenspieren te trainen, worden ze normaal gesproken langzamer als de training vordert”, legt onderzoeker Per Stål uit. Maar bij zangvogels gebeurt er iets anders. Hun vocale spieren worden niet sterker en langzamer door de training, maar juist zwakker en sneller.
Dit is het tegenovergestelde van wat er met spieren in de ledematen gebeurt. “Deze omgekeerde training is mogelijk een uniek kenmerk van de stembanden dat voor alle dieren geldt, waaronder mensen, omdat alle vocale spieren op elkaar lijken”, zegt Adam. Daarom hebben deze bevindingen mogelijk grote consequenties voor spraaktherapie en zangtraining bij mensen.
Geen beenspieren
Dat is best baanbrekend, want het is erg moeilijk om de spieren in het menselijk strottenhoofd te bestuderen dus therapie was tot nu toe voornamelijk gebaseerd op wat we weten van beenspieren. “Maar de training van de stembanden werkt dus misschien wel heel anders, namelijk hetzelfde als bij vogels. Zangvogels zijn mogelijk onze beste bondgenoten bij de studie naar de fysiologie van de stembanden om verdere stemtraining te verbeteren bij mensen”, klinkt het tot besluit.
