Gapen associeer je waarschijnlijk met vermoeidheid, maar het heeft mogelijk vooral te maken met sociale verbondenheid. Valt het je ook op dat je ook moet gapen als je het een ander ziet doen? Wetenschappers hebben hier een verklaring voor.
Heb je ook weleens dat je moet gapen als je iemand anders ziet gapen in het openbaar? Wetenschappers hebben nu het antwoord gevonden. Hersencellen genaamd spiegelneuronen spelen mogelijk een rol hierbij, vertelt Dr. Charles Sweet, psychiater en medisch adviseur bij Linear Health. Spiegelneuronen reageren op handelingen die we bij anderen waarnemen. “Wanneer je iemand ziet gapen, worden die neuronen actief”, vertelt hij. Daar staat tegenover dat niet iedereen even gevoelig is voor ‘besmettelijk’ gapen. In gecontroleerde studies gaapte ongeveer 40 tot 60 procent van de vrijwillige deelnemers als reactie op het kijken naar een andere persoon die gaapte in een video.
Vrienden en familie zijn besmettelijker
Eerder onderzoek heeft ook al aangetoond dat we vaker geneigd zijn om ook te gapen als familieleden of vrienden het doen. Wanneer vreemden het doen is het minder ‘besmettelijk’. Dit geldt niet alleen voor mensen, maar ook voor dieren. In 2013 toonde wetenschappelijk onderzoek aan dat honden vaker gapen als ze het hun baasje zien doen. “Dit patroon, bekend als de ‘familiariteitsvooroordeel’, wordt waarschijnlijk veroorzaakt door aandachtseffecten”, vertelt Andrew Gallup, universitair docent gedragsbiologie aan de Johns Hopkins Universiteit. “Mensen besteden van nature meer aandacht aan personen binnen hun eigen sociale kringen.”
Empathie
Een belangrijke vraag van veel wetenschappers is of het aanstekelijk gapen in verband staat met empathie. De uitkomsten van verschillende onderzoeken hiernaar zijn divers. Sommige studies hebben voorspelde verbanden gevonden, terwijl anderen een dergelijke relatie niet kunnen aantonen. Opvallend is dat mensen met psychopathische trekken toch echt minder snel meegapen als ze anderen zien gapen.
Waarom gapen we?
Maar waarom gapen we nou eigenlijk? Gallup zegt dat het mogelijk te maken heeft met het detecteren van gevaar. Hij vertelt dat gapen door evolutie kan zijn ontstaan. Gallup en zijn collega’s ontdekten dat het helpt met het verkoelen van de hersenen. Dit effect kan alertheid en mentale verwerking bevorderen. “Als gapen zich binnen een groep verspreidt, kan het helpen om het dreigingsbewustzijn van de groep te vergroten”, schreven Gallup en zijn collega’s in het onderzoeksrapport.
Een andere hypothese is dat besmettelijk gapen vanuit de evolutie is ontstaan om groepen bij elkaar te houden. Gapen volgt een natuurlijk biologisch ritme en signaleert vaak overgangen tussen activiteiten. Dus als gapen zich binnen een groep verspreidt, kan het dienen om activiteitenpatronen en gedrag op elkaar af te stemmen, legt Gallup uit. Uiteindelijk is het in ieder geval duidelijk dat gapen niet alleen te maken heeft met vermoeidheid, maar ook met sociale connectie en verbondenheid.
