Bijna iedereen liep de afgelopen jaren af en toe weleens hoestend en proestend rond door een coronabesmetting. En dan had je mazzel als het daarbij bleef. Sommige geluksvogels onder ons werden echter helemaal niet ziek. Nu is eindelijk duidelijk hoe dat kan.
Britse onderzoekers hebben de genetische activiteit in het neusweefsel en bloed van mensen onderzocht op wie Covid-19 geen vat krijgt, zo schrijven ze in Nature. Ze ontdekten een nieuw soort immuunreactie, die het virus direct een halt toeroept. Daardoor is er een klein percentage mensen bij wie de besmetting zo snel het lichaam weer uit is dat er nauwelijks tijd is om tot een kuchje te komen.
Supermensen
Zij zijn een uitzondering, want vrijwel iedereen is op zijn minst een paar dagen niet lekker door het virus en laten we niet vergeten dat er tijdens de pandemie miljoenen mensen zijn overleden en dat de intensive cares overal ter wereld bomvol lagen met mensen die amper nog konden ademen nadat Covid-19 hen te pakken had gekregen.
Waarom sommige mensen nergens last van hadden, was echter niet duidelijk. Veldonderzoek was lastig doordat het bijvoorbeeld moeilijk is om het exacte moment van besmetting vast te stellen. Daar hebben de onderzoekers wat op bedacht: ze hebben 36 gezonde vrijwilligers tussen de 18 en 30 bereid gevonden om zich te laten besmetten met het oorspronkelijke SARS-CoV-2-virus, de heftige alfavariant.
Unieke kans
Zestien van de deelnemers, die allemaal onder strikte labcondities werden gevolgd, waren nooit gevaccineerd en hebben ook nog nooit klachten gehad door een coronabesmetting.
“Dit was een unieke kans om te achterhalen hoe de immuunreactie eruitziet bij volwassenen die nooit eerder Covid-19 hebben gehad, in een setting waarbij de tijd van de besmetting en eventuele bijkomstige ziektes gecontroleerd konden worden”, legt de Nederlandse bioloog Rik Lindeboom uit.
De onderzoekers namen monsters van het bloed en uit de neus tot een jaar na de besmetting en voerden een RNA-analyse uit, die een tijdlijn opleverde van de activiteit van honderdduizenden cellen. Niet eerder is er zo’n gedetailleerde dataset ontstaan. De onderzoekers konden daardoor drie categorieën infecties vaststellen – voorbijgaand, langdurig en mislukt. En in deze derde groep ontdekten ze het geheime wapen van het lichaam waardoor het een besmetting met Covid-19 kon voorkomen.
Virus te slim af
Waar bij de meeste mensen een vrij snelle immuunreactie ontstaat tegen het binnendringende virus, was er bij de deelnemers een subtielere, maar veel snellere reactie te zien in hun neusweefsel, waarbij de zogenoemde mucosaal-geassocieerde invariante T-cellen (MAIT-cellen) werden geactiveerd en het aantal witte bloedcellen juist scherp daalde. Daardoor was het virus al uitgeschakeld voor het überhaupt in actie kon komen.
En de onderzoekers zagen nog meer bij deze supermensen op wie corona maar geen vat kreeg: ze hadden ook een verhoogde expressie van het gen HLA-DQA2 in de neuscellen, dat eerder al gelinkt is aan milde of symptoomloze coronabesmettingen.
Tijd voor nieuwe medicijnen
“Deze bevindingen schijnen nieuw licht op de cruciale dingen die in het lichaam gebeuren om het virus óf direct tegen te houden óf op te ruimen voor het symptomen veroorzaakt”, zegt onderzoeker Marko Nikolić van University College London. “We weten nu veel beter wat de volledige reeks aan immuunreacties is, die voorkomt dat sommige mensen ziek worden. Dit kan een basis vormen voor nog te ontwikkelen medicijnen en vaccins, die deze natuurlijke beschermingsreactie nabootsen.”
Dat is nog steeds heel relevant, ook al beheerst corona onze levens niet meer. Er zijn nog steeds veel kwetsbare mensen die ieder jaar ernstig ziek worden door het virus of nieuwe varianten daarvan. Ook krijgen elk jaar weer veel mensen long covid na een besmetting.
Dodelijkere virussen in de maak
Als we beter snappen hoe het menselijk lichaam omgaat met een aanval van het virus kunnen we betere behandelmethodes ontwikkelen om het te bestrijden, en niet alleen Covid-19 maar ook dodelijkere virussen waar we in de toekomst ongetwijfeld mee te maken gaan krijgen, schrijven de onderzoekers.