Lang werd gedacht dat competitie om voedsel tot de lange giraffennek leidde. Maar nieuw onderzoek suggereert nu dat het heel anders zit.
De giraf is een vrij opmerkelijk dier, met name door zijn indrukwekkende lengte. Zo is de gemiddelde giraf tussen de 4,5 en 5 meter lang, mede mogelijk gemaakt door diens nek die zeker voor 2 meter extra lengte zorgt. Grote vraag is natuurlijk: waarom heeft de giraf zo’n lange nek? In een nieuwe studie komen onderzoekers tot een verrassende conclusie.
Voedsel
De karakteristieke lange nek van de hedendaagse giraf – het hoogste landdier en de grootste herkauwer op aarde – wordt al lang beschouwd als een klassiek voorbeeld van adaptieve evolutie. De heersende theorie is dat competitie om voedsel tot de lange giraffennek leidde. In tegenstelling tot de kleinere concurrenten van de giraf kan het dier met het grootste gemak de blaadjes uit de toppen van de hoogste bomen eten. Ideaal.
Wapen
Maar is dat de werkelijke reden? In Zuid-Afrika halen de meeste giraffen hun voedsel inderdaad uit bomen, maar op andere plekken in Afrika is dat anders. En dus hebben wetenschappers ook al eens een andere mogelijkheid geopperd. Zo begonnen onderzoekers te beseffen dat de elegante, lange nek van giraffen eigenlijk dient als wapen. Mannelijke giraffen vechten met elkaar om de vrouwtjes en doen dat door met hun twee tot drie meter lange, zwaaiende nek tegen de zwakke delen van concurrenten te slingeren. Een lange en sterke nek is in zo’n proces natuurlijk mooi meegenomen; want hoe langer de nek, hoe meer pijn je de ander kunt doen.
Deze twee theorieën vechten binnen de wetenschappelijke wereld al lange tijd om erkenning. Maar welke is juist?
Discokeryx xiezhi
Om de waarheid echter voor eens en voor altijd boven tafel te krijgen, hebben onderzoekers zich in een nieuwe studie over de onlangs ontdekte fossiele resten van een tamelijk vreemde, uitgestorven giraf gebogen: Discokeryx xiezhi genaamd. De fossielen – waaronder een volledige schedel en vier halswervels – zijn gevonden in de Junggar-bekken, een van de grootste sedimentaire bekkens in Noordwest-China en blijken zo’n 17 miljoen jaar oud. Hoewel deze voorloper van de giraf veel kleiner was dan hedendaagse giraffen, beschikte hij al wel over enkele bijzondere eigenschappen. Zo was hij bijvoorbeeld uitgerust met de voor giraffen kenmerkende ‘hoorntjes’ op zijn hoofd.
Kopstoten
De onderzoekers onderwierpen de fossiele resten aan een grondige inspectie. En dat leidt tot een verrassende ontdekking. Uit de resultaten blijkt namelijk dat de uitgestorven giraffensoort bijzonder stevige nekwervels had. Bovendien beschikte Discokeryx xiezhi over de meest complexe gewrichten tussen hoofd en nek van alle zoogdieren. En dat maakt deze nek bijzonder geschikt voor het uitdelen van ferme kopstoten. Daarnaast blijkt uit analyse van zijn tandglazuur dat de oergiraf op open grasland leefde en ‘een ander ecologische niche’ in het ecosysteem vervulde dan andere herbivoren.
Seksuele concurrentie
Deze twee zaken samen kunnen eigenlijk maar één ding betekenen, zo bepleiten de onderzoekers. Want mogelijk ligt toch seksuele concurrentie ten grondslag aan de lange nek van giraffen.
De vondst van de fossiele resten van Discokeryx xiezhi lost dus mogelijk het lang bestaande evolutionaire mysterie van giraffen op. Want volgens de onderzoekers is het aannemelijk dat in eerste instantie parende mannetjes een lange nek ontwikkelden om hun concurrenten aan te vallen door met hun nek en hoofd te zwaaien. Dat ze met zo’n lange nek vervolgens ook gemakkelijk bij hoog gebladerte kunnen, is natuurlijk mooi meegenomen. En dus lijken we eindelijk het antwoord te weten op die simpele, maar prangende vraag over hoe giraffen toch aan hun lange en unieke nek zijn gekomen.
