De pterosauriërs worden vaak afgebeeld als vliegende reptielen die enkel en alleen de lucht domineerden, maar een nieuwe studie trekt deze stigmatisering in twijfel: vele groepen leefden net zo graag op het land.
Vele diersoorten leven zowel op het land als in de lucht. Denk aan de wadvogels die moeiteloos switchen tussen wadend schelpen zoeken en vliegend tussen foerageerplekken pendelen. Dit bleek vroeger niet anders te zijn: de iconische pterosauriërs (vliegende reptielen) blijken niet alleen oppermachtig te zijn geweest in de lucht, maar ook op de grond. Waarom is dat?
Verschuiving
Wetenschappers van de University of Leicester hebben misschien het antwoord: fossielen van voetafdrukken van meer dan 160 miljoen jaar oud hebben de onderzoekers geholpen om te bepalen wanneer en waarom pterosauriërs zich hebben aangepast om op de grond te leven. De studie laat zien dat hoewel deze ontzagwekkende vliegende reptielen uit het dinosaurustijdperk vaak worden afgebeeld als zwevend boven de hoofden van de dinosauriërs, sommige juist net zo graag op de grond wilden lopen om bijvoorbeeld prooidieren te vangen. Dit ondersteunt het idee dat de vliegende reptielen een grote verschuiving ondergingen tijdens het tijdperk van de dinosauriërs: verschillende groepen gingen steeds meer op het land leven. De studie is gepubliceerd in het blad Current Biology.
Analyse
De onderzoekers hebben gefossiliseerde voetafdrukken geanalyseerd met behulp van 3D-modellen en door ze te vergelijken met skeletten van pterosauriërs. Zo kwam het team tot de conclusie dat ten minste drie verschillende soorten sporen overeenkomen met verschillende groepen pterosauriërs, waardoor bewezen werd dat de vliegende reptielen (ook) op de grond liepen. Hoofdonderzoeker Robert Smyth is erg enthousiast: “Voetafdrukken bieden een unieke kans om pterosaurussen in hun natuurlijke omgeving te bestuderen.” Ze onthullen volgens hem niet alleen waar deze wezens leefden en hoe ze zich verplaatsten, maar kunnen ons ook iets vertellen over hun gedrag en dagelijkse activiteiten in natuurlijke leefgebieden die al tientallen miljoenen jaren verdwenen zijn.
Bijzonder groot
Een aantal van de gefossiliseerde voetafdrukken wordt toegeschreven aan de quetzalcoatlus, een van de grootste vliegende wezens in de geschiedenis van de aarde. Deze pterosauriër had een spanwijdte van maar liefst 10 meter. Het vliegende reptiel behoort tot de groep neoazhdarchians. Hun voetafdrukken werden gevonden in kust- en binnengebieden over de hele wereld. Volgens de onderzoekers is het daarom aannemelijk dat deze soort niet alleen de lucht domineerden, maar ook veel op de grond liepen en dezelfde omgevingen bewoonden als veel dinosauriërs. Sommige sporen zijn nog aanwezig tot aan de inslag van de asteroïde die leidde tot het uitsterven van zowel de vliegende reptielen als de dinosauriërs.
Ctenochasmatoïden
Een andere groep pterosauriërs, de ctenochasmatoïden, liet voornamelijk sporen achter in kustafzettingen. Deze dieren waadden waarschijnlijk langs modderige kusten of in ondiepe lagunes en gebruikten hun gespecialiseerde jachtstrategieën om kleine vissen of drijvende prooien te vangen. Opvallend is volgens de onderzoekers dat er een overvloed aan sporen te vinden is. Deze overvloed geeft aan dat deze kustpterosauriërs veel meer voorkwamen in deze leefgebieden dan hun zeldzame lichaamsresten doen vermoeden.
Dsungaripteriden
Het laatste type voetafdruk werd ontdekt in rotslagen die ook de gefossiliseerde skeletten van dezelfde pterosaurussen bevatten. Om die reden was het makkelijk voor de onderzoekers om de pterosaurussen te identificeren. Deze soort, die bekend staan als dsungaripteriden, hadden krachtige ledematen en kaken, met tandenloze, gebogen snavelpunten om prooien uit te graaien, terwijl grote, afgeronde tanden aan de achterkant van hun kaken perfect waren om schelpdieren en ander taai voedsel te verpletteren.
Stigma
Met deze studie wordt het hardnekkige stigma doorbroken dat pterosauriërs uitsluitend luchtjagers waren. Alhoewel ze ook de lucht domineerden, blijkt nu dat veel soorten ook graag of zelfs liever op de grond bewogen.
