Luchtvervuiling is voor niemand een pretje, ook niet voor de insecten die bloemen moeten bestuiven. Door de smog wordt de geur van de bloemen aangetast. Bijen en andere bestuivers kunnen de bloemen daardoor minder goed vinden, een probleem dat grote gevolgen heeft voor de vrije natuur en de landbouw.
Engelse en Australische wetenschappers hebben ontdekt dat de ozon in de lucht de grootte en de geur van ‘reukpluimen’ die bloemen afgeven, zwaar vermindert. Daardoor kunnen honingbijen de geur van een in bloei staande plant tot 90 procent slechter herkennen, ook al vliegen ze maar op een paar meter afstand langs.
Uitlaatgassen en VOS
In de zomer bestaat smog vooral uit ozon. Ozon op straatniveau is een kleurloos en zwaar irriterend gas, dat vlak boven het aardoppervlak gevormd wordt. Het wordt een secundaire verontreinigende stof genoemd, omdat ozon ontstaat wanneer de stikstofoxide-uitstoot van uitlaatgassen en de uitstoot van de industrie, reageren met vluchtige organische stoffen (VOS) die ontsnappen uit bomen en planten onder invloed van zonlicht.
Hoofdonderzoeker Ben Langford legt uit dat het nieuwe onderzoek aantoont dat ozon hoogstwaarschijnlijk een negatieve impact heeft op de biodiversiteit, de hoeveelheid wilde bloemen en de opbrengst van gewassen. Uit meerdere internationale studies bleek al dat ozon de voedselproductie vermindert, omdat het gas de groei van planten aantast.
Afhankelijk van bestuivers
“Ongeveer 75 procent van onze voedselgewassen en bijna 90 procent van de in het wild bloeiende planten zijn in meer of mindere mate afhankelijk van dierlijke bestuiving, en dan voornamelijk door insecten. Daarom is het ongelooflijk belangrijk dat we weten welke factoren een nadelige invloed kunnen hebben op de bestuiving. Alleen zo kunnen we de onmisbare industrieën en diensten behouden die ons voedsel, textiel, onze biobrandstof en medicijnen produceren”, legt Langford uit.
“Deze studie levert duidelijk bewijs over de wijze waarop ozonvervuiling – en dit zijn concentraties die normaal gesproken hoger zijn op het platteland dan in stedelijke gebieden – het aantal keren dat een bestuiver langskomt bij bloemen flink kan verlagen, met alle gevolgen van dien”, reageert ook onderzoeker James Ryall van de University of Reading. De wetenschappers hebben in een windtunnel getest op wat voor manier de grootte en de vorm van geurpluimen verandert als er ozon in de atmosfeer zit. Behalve dat de pluimen krimpen, ontdekten de wetenschappers ook dat de geur van de pluim verandert, omdat bepaalde chemische stoffen sneller reageren en verdwijnen dan andere stoffen.
Getrainde honingbijen
De onderzoekers hebben een aantal honingbijen met succes getraind om hetzelfde geurmengsel te herkennen. Deze bijen werden daarna blootgesteld aan de nieuwe, door ozon gemodificeerde geuren. Bestuivende insecten gebruiken de bloemengeuren om bloeiende planten te vinden en associëren deze unieke mix van chemische stoffen na korte tijd met de hoeveelheid nectar die er te vinden is. Door dit mechanisme kunnen zij de volgende keer dezelfde plantensoort weer terugvinden.
Waar is mijn favoriete bloem?
De pluimen vallen onder invloed van ozon sneller uit elkaar. Uit de studie bleek dat 52 procent van de honingbijen in het centrum van de geurpluim een bepaalde geur kan herkennen vanaf 6 meter, bij 12 meter afstand ging dit omlaag naar 38 procent. Aan de rand van deze pluimen kan nog maar 32 procent van de honingbijen een bloem herkennen van 6 meter afstand, terwijl maar een op de tien insecten vanaf 12 meter de plant nog terug kan vinden.
Waar is mijn partner?
De onderzoekers wijzen erop dat ozon er waarschijnlijk ook voor zorgt dat ander geurgecontroleerd gedrag van insecten wordt aangetast, zoals hun vermogen om een partner te vinden en te verleiden. Vorig jaar heeft hetzelfde onderzoeksteam een studie gepresenteerd waaruit bleek dat veelvoorkomende luchtvervuilende stoffen, zoals ozon en dieseluitlaatgassen, een negatieve impact hebben op de bestuiving in de natuurlijke omgeving.