Nieuw onderzoek bevestigt dat ze tot op de dag van vandaag een enorm stempel drukken op het genoom van Aziaten, maar ondertussen is er fysiek gezien nog steeds geen spoor van de mensachtigen te bekennen.
Slechts een paar jaar geleden ontdekten onderzoekers door middel van genetisch onderzoek dat ons genoom sporen van andere mensachtigen herbergt. Dit toont aan dat de vroeg moderne mens regelmatig geslachtsgemeenschap heeft gehad met verschillende mensachtigen, waaronder Neanderthalers en Denisovamensen. Opvallend genoeg zijn er echter nog maar enkele fossiele resten van Denisovamensen ontdekt. En dus rijst de prangende vraag: waar zijn deze mysterieuze mensachtigen toch gebleven?
Verschillende mensachtigen
Het idee dat onze evolutionaire geschiedenis een vrij eenvoudige geschiedenis is waarin mensachtige soorten elkaar opvolgden en onafhankelijk van elkaar kwamen en gingen, is allang van tafel. Inmiddels is uitgebreid aangetoond dat verschillende mensachtigen niet alleen gelijktijdig en in hetzelfde gebied leefden, maar ook dat deze verschillende mensachtigen zich met elkaar vermengden. Toen de moderne mens bijvoorbeeld op de eilanden van Zuidoost-Azië aankwam, zijn ze mogelijk een reeks oude menselijke soorten tegengekomen. Ondertussen zijn de resten van drie verschillende mensachtigen in de regio gevonden: Homo erectus, Homo floresiensis (bekend als ‘hobbit’) en Homo luzonensis.
Genetisch onderzoek
De vraag is echter: hebben onze voorouders met deze mensachtigen de lakens gedeeld? Om die vraag te beantwoorden, bogen onderzoekers zich in een nieuwe studie over het genoom van meer dan 400 mensen die momenteel op de eilanden van Zuidoost-Azië wonen. Op die manier hebben ze gepoogd de relatie tussen moderne mensen die zo’n 50.000 tot 60.000 geleden in de regio aankwamen en de daar al aanwezige mensachtigen te onthullen.
Denisovamensen
De resultaten zijn enigszins verrassend. Want de onderzoekers vonden geen spoor van kruisingen tussen moderne mensen en de Homo erectus, Homo floresiensisen of Homo luzonensis. Opvallend genoeg blijkt dat de 400 onderzochte mensen wél DNA van een andere oude mensachtige herbergen: de Denisovamens. Dit nieuw onderzoek bevestigt dat de Denisovamensen tot op de dag van vandaag een enorm stempel drukken op het genoom van Aziaten. Maar ondertussen is er fysiek gezien nog steeds geen spoor van de mensachtigen te bekennen: tot op heden is er slechts een handjevol fossiele resten van de Denisovamens teruggevonden. En dat terwijl men sterke vermoedens heeft dat de zogenaamde ‘zuidelijke Denisovamensen’ op de eilanden van Zuidoost-Azië moeten hebben geleefd.
Het bestaan van de Homo denisova werd voor het eerst ontdekt in 2010, toen onderzoekers een fossiel vingerkootje ontdekten. Het overblijfsel werd gevonden in de Denisova-grot in Siberië. Na analyse bleek dat het vingerkootje aan een tot dan toe onbekende mensachtige toebehoorde, die verschilde van de Neanderthaler. Na verder onderzoek kwamen onderzoekers erachter dat de Denisovamens zich zo’n 400.000 jaar geleden van de Neanderthalers afsplitsten. Terwijl de Neanderthalers in Europa en West-Azië leefden, koloniseerden de Homo denisova Azië.
“In tegenstelling tot onze andere neven, de Neanderthalers, die een uitgebreid fossielenbestand hebben in Europa, zijn de Denisovamensen bijna uitsluitend bekend uit ons genoom,” zegt onderzoeksleider João Teixeira. “Het enige fysieke bewijs wat we hebben is een vingerbotje en enkele andere kleine fragmenten die zijn teruggevonden in een Siberische grot en een stuk kaak die onlangs in een grot op het Tibetaans Hoogland is aangetroffen.” En dus is de kwestie een groot mysterie. “We weten uit ons eigen genoom dat de Denisovamensen zich vermengden met moderne mensen,” gaat Teixeira verder. “De hoeveelheid Denisovamens-DNA in hedendaagse populaties geven aan dat er op de eilanden van Zuidoost-Azië veel kruisingen plaatsvonden. De vraag blijft dan: waarom hebben we hun fossielen niet gevonden naast de andere oude mensachtigen in de regio? Moeten we het bestaande fossielenbestand opnieuw onderzoeken om andere mogelijkheden te overwegen?”
De onderzoekers geven de moed nog niet op. Mogelijk liggen er namelijk nog resten van Denisovamensen verborgen op de eilanden van Indonesië, of misschien wel in Papoea-Nieuw-Guinea en Australië. Fossiele resten blijven bijzonder goed bewaard in grotten. En dus zijn de grotten op de eilanden Sumatra, Borneo en Sulawesi veelbelovende plaatsen om eens aan een grondige inspectie te onderwerpen. “Mogelijk liggen er nog hele belangrijke ontdekkingen in het verschiet,” zegt Teixeira. “Of anders zouden we het huidige fossielenbestand opnieuw kunnen evalueren. Hoe je het ook bekijkt, er komen spannende tijden aan in de paleoantropologie.”
…hoe de mysterieuze Denisovamens eruit zag? Wetenschappers zijn er vorig jaar in geslaagd om uiterlijke kenmerken van de Denisovamens te reconstrueren. Een knap staaltje werk. Want tot op heden zijn er nog maar heel weinig resten van deze oude mensachtige teruggevonden. Bekijk hier de reconstructie van hoe een jonge Denisova-vrouw er mogelijk uit zou kunnen hebben gezien.
