Het is alsof ze de laatste dancemoves op TikTok nadoen, deze gibbons in de dierentuin. Onderzoekers hebben de opvallende bewegingen bestudeerd en concluderen dat ze bijzonder veel lijken op menselijke dans.
Wie weleens in de dierentuin komt heeft misschien al wel gezien hoe kuifgibbons met hun billen, armen en benen bewegen. Het ziet er ietwat schokkerig uit, waardoor het nog meer doet denken aan een hippe dansvorm.
Geen staart, wel gekke moves
Kuifgibbons behoren tot de familie van de kleine mensapen. Ze komen vooral voor in Laos, Noord-Vietnam en het Chinese Yunnan. Volwassen gibbons worden maximaal 54 centimeter lang en wegen tot 10 kilo. Net als de andere gibbonsoorten hebben ze geen staart en lange armen.
En de vrouwtjes maken dus gekke bewegingen. Tot nu toe was daar weinig wetenschappelijke belangstelling voor. Maar drie onderzoekers van de Heinrich Heine University Düsseldorf, het Institut Jean Nicod in Parijs en de Universiteit van Oslo hebben dit opvallende gedrag van de gibbons nu toch in detail onderzocht. Ze keken naar de volgorde van de bewegingen, het ritme en de omstandigheden waarin de gibbons hun dans uitvoeren.
Publiek nodig
Hoofdonderzoeker Camille Coye reageert: “Onze analyse van videomateriaal uit verschillende dierentuinen en opvangcentra bewijst dat alle soorten kuifgibbons deze dansen uitvoeren. Ze zijn een gemeenschappelijke en doelbewuste vorm van visuele communicatie.” Een aanwijzing dat het niet om toevallige bewegingen gaat, is dat de gibbons tijdens de uitvoering vaak controleren of het publiek nog wel aandachtig toekijkt.
Professor Pritty Patel-Grosz, die ook meewerkte aan het onderzoek, legt uit: “Alleen seksueel volwassen vrouwtjes dansen. Binnen de soort worden de dansen kennelijk voornamelijk gebruikt om geslachtsgemeenschap uit te lokken, maar ze komen ook voor bij niet-seksuele opwinding of frustratie, en zijn vaak gericht op mensen als ze in gevangenschap, bijvoorbeeld in dierentuinen, worden uitgevoerd.”
De onderzoekers zagen ook dat de dansbewegingen gestructureerd zijn. Dr. Kai Caspar: “Ze gaan vaak óf een tijdje op-en-neer óf van links naar rechts en volgen een duidelijk ritme. Afhankelijk van het individu kunnen de bewegingen in complexiteit variëren.”
Net mensen
Er zijn overeenkomsten tussen de dansen van kuifgibbons en die van mensen, maar vermoedelijk is het geswing onafhankelijk van elkaar geëvolueerd. Dat denken de onderzoekers onder meer, omdat andere apensoorten dit gedrag niet vertonen.
Bovendien is het waarschijnlijk dat gibbondansen aangeboren zijn, terwijl menselijke dans voornamelijk cultureel is bepaald. Wij dansen ook meestal op muziek of zang, wat bij gibbons nooit het geval is. “Het dansgedrag werd per toeval opgemerkt, maar wordt nu vanuit verschillende dierentuinen gemeld”, zegt Caspar. Zo zijn de dansende gibbons zelfs gewoon in eigen land te zien bij Burgers’ Zoo in Arnhem.
Gibbons zijn niet alleen knappe dansers, maar ook goede babbelaars. De dieren gebruiken namelijk verschillende soorten kreten in bepaalde situaties, zo schreven we eerder al. De kreten die ze slaken tijdens de jacht, verschillen bijvoorbeeld van het geluid dat ze produceren als ze een roofdier zien of een andere gibbon tegenkomen. Zelfs binnen de kreten die bij een specifieke situatie horen, zijn er variaties. Zo klinkt een andere kreet bij het zien van een roofvogel dan bij een tijger. Als een gibbon een roofvogel opmerkt, zijn de geluiden minder intens, korter en hebben ze een lagere frequentie. Dit is eenvoudig te verklaren: roofvogels kunnen kreten het beste horen binnen een frequentiebereik van 1 tot 4 kHz, terwijl gibbons geluiden maken met een frequentie onder de 1 kHz. Door hun kreten zo laag mogelijk te houden, kunnen ze voorkomen dat ze door de roofvogel opgemerkt worden. Daarnaast hebben de gibbons ook specifieke kreten voor als ze een tijger zien. Deze geluiden lijken op die als ze een luipaard tegenkomen. Gibbons zien de roofdieren dus vermoedelijk als één pot nat.
