Grote erupties brachten abrupte klimaatveranderingen teweeg. En dat droeg mogelijk bij aan de ondergang van machtige rijken.
In de pre-industriële periode waren vulkaanuitbarstingen een belangrijke oorzaak van plotselinge veranderingen in het klimaat. Het leidde tot koelere en drogere groeiseizoenen, wat weer invloed had op de landbouw. Mogelijk reiken de gevolgen van dergelijke grote erupties verder dan je denkt. Want in een nieuwe studie koppelen onderzoekers vulkaanuitbarstingen in de afgelopen 2000 jaar, aan de teloorgang van enkele Chinese dynastieën.
Vulkaanuitbarstingen
Dat vulkaanuitbarstingen tot behoorlijk wat reuring kunnen leiden, weten we al langer. Zo zijn erupties waarschijnlijk mede-verantwoordelijk voor een aantal massa-extincties uit het verre verleden. Wanneer vulkanen uitbarsten, kunnen ze miljoenen tonnen zwaveldioxide in de bovenste atmosfeer pompen. Hierdoor ontstaan er enorme wolken van zwavelzuur die soms zelfs voor enkele jaren zonlicht tegenhouden. Hierdoor keldert de gemiddelde oppervlaktetemperatuur op aarde behoorlijk. En deze klimaatverandering kan verstrekkende gevolgen hebben.
Landbouw
Wat met name relevant is, is dat grote uitbarstingen barre kou en droogte tijdens het landbouwseizoen teweeg kunnen brengen. En dat kan de opbrengst verkleinen. Bovendien kunnen de effecten worden verergerd door sterfte van vee, versnelde bodemdegradatie en aantasting van gewassen door ongedierte, die goed in de nieuwe omstandigheden gedijen.
Chinese dynastieën
Al met al zijn dit natuurlijk niet hele fijne klimaatomstandigheden. Maar kunnen die daadwerkelijk Chinese dynastieën aan het wankelen brengen? Onderzoekers suggereren nu in een nieuwe studie van wel. Met behulp van ijskernen uit Groenland en Antarctica slaagden ze erin 156 explosieve vulkaanuitbarstingen die plaatsvonden van 1 na Christus tot 1915, te reconstrueerden. Daarnaast analyseerden ze historische documenten uit China, geschreven ten tijde van 68 verschillende dynastieën en onderzochten de oorlogvoering tussen 850 en 1911.
Teloorgang
Het leidt tot een interessante ontdekking. Want de onderzoekers komen tot de conclusie dat vulkaanuitbarstingen zorgden voor een stevige daling van de temperatuur tijdens Aziatische zomers. Dit leidde vervolgens tot een zwakkere moesson en minder regen, wat kleinere oogsten tot gevolg had. En dat kostte verscheidende Chinese dynastieën de kop. “We hebben voor het eerst bevestigd dat instortingen van Chinese dynastieën in de afgelopen 2000 jaar waarschijnlijker zijn in de jaren na vulkaanuitbarstingen,” zegt onderzoeker Alan Robock.
Ineenstorting
De onderzoekers ontdekten dat maar liefst 62 van de 68 ingestorte dynastieën vooraf werden gegaan aan tenminste één vulkaanuitbarsting. Reeds bestaande maatschappelijke stress, zoals aanhoudende oorlogvoering, kunnen het risico bovendien vergroten. Dit betekent dat grote erupties een ongekende impact kunnen hebben op onstabiele, of al kwetsbare regio’s. Voorbeelden van enkele bekendere dynastieën die waarschijnlijk mede door de desastreuse gevolgen van vulkaanuitbarstingen ten onder zijn gegaan, zijn de Tang-dynastie in 907 en de Ming-dynastie in 1644.
“De bevindingen benadrukken de noodzaak om ons beter voor te bereiden op toekomstige uitbarstingen,” zo onderstrepen de onderzoekers. “Vooral in regio’s met economisch kwetsbare bevolkingsgroepen (vergelijkbaar met die ten tijde van de Tang- en Ming-dynastie).” Hoewel uitbarstingen in de recentere geschiedenis – in de 20e en 21e eeuw – minder omvangrijk waren dan in de eeuwen daarvoor, vermoeden de onderzoekers dat deze erupties toch ook hebben bijgedragen aan de Saheldroogtes tussen 1970 en 1990, wat leidde tot 250.000 doden en 10 miljoen vluchtelingen. Toekomstige grote uitbarstingen, in combinatie met klimaatverandering, zullen waarschijnlijk een grote invloed hebben op de landbouw in enkele van de dichtstbevolkte en meest gemarginaliseerde regio’s van de aarde, aldus de studie. En dus is het belangrijk dat we van de gevaren op de hoogte zijn, om ze tijdig het hoofd te bieden.
