Voorzichtig bewijs gevonden dat Denisovamensen ook in de tropen gedijden

In een grot in Laos – op duizenden kilometers afstand van de Siberische grot waarin jaren geleden de eerste resten van Denisovamensen werden ontdekt – hebben onderzoekers een kies ontdekt die hoogstwaarschijnlijk aan een jong Denisova-meisje toebehoorde.

De grot in kwestie bevindt zich in het noorden van Laos en draagt de naam Tam Ngu Hao 2. De grot bevindt zich vlakbij de Tam Pà Ling-grot, waar onderzoekers eerder al tot wel 70.000 jaar oude resten van moderne mensen (Homo sapiens) aantroffen. De kies die nu in Tam Ngu Hao 2 is aangetroffen, is aanzienlijk ouder: tussen de 131.000 en 164.000 jaar oud. Ook behoort deze toe aan een andere soort mensachtige: Homo denisova.

Over Homo denisova
Homo denisova is een inmiddels uitgestorven mensachtige die in 2010 door wetenschappers werd gepresenteerd, nadat ze in een grot in Siberië de eerste resten van deze mensachtige hadden teruggevonden. In de jaren die volgden, werden in deze grot nog meer resten van de nog altijd tamelijk mysterieuze mensachtige ontdekt. En in 2019 doken er ook buiten de Siberische grot resten van Denisovamensen op; onderzoekers stuitten toen in een Tibetaanse grot op de onderkaak van een Homo denisova. Genetisch onderzoek hintte er eerder al op dat de mensachtige zich ook in het zuidoosten van Azië moet hebben thuisgevoeld; hedendaagse populaties in Zuidoost-Azië dragen namelijk nog wat DNA van Denisovamensen bij zich. En dat hint erop dat hun verre voorouders zich met de Denisovamensen vermengden. Maar hard bewijs voor de aanwezigheid van Denisovamensen in dit deel van de wereld ontbrak. Tot nu.

Belangrijke ontdekking
Want met de vondst van de kies in Laos kunnen onderzoekers de Denisovamens nu daadwerkelijk in het zuidoosten van Azië plaatsen. “Dit fossiel vertegenwoordigt de eerste ontdekking van Denisovamensen in Zuidoost-Azië en laat zien dat Denisovamensen heel zuidelijk, zeker tot in Laos, voorkwamen,” stelt onderzoeker Fabrice Demeter. “Dat is in lijn met het genetisch bewijs dat we gevonden hebben in hedendaagse Zuidoost-Aziatische populaties.”

Kies
De ontdekking – die breed uitgemeten wordt in het blad Nature Communications – is zelf vrij bescheiden. De onderzoekers stuitten in de grot in Laos op slechts een enkele kies van een Denisovamens. Een gedetailleerde analyse van de vorm van de kies wijst uit dat deze in veel opzichten lijkt op de kiezen die eerder in Tibet van Denisovamensen zijn teruggevonden. De onderzoekers zijn er dan ook vrij zeker van dat deze toebehoorde aan een Homo denisova. Er is echter ook een kleine kans dat de kies aan een Neanderthaler toebehoorde, zo schrijven ze in hun onderzoeksartikel. De soort – die we vooral kennen uit Europa en het noordelijker gelegen Azië – zou in dat scenario een uitstapje naar Zuidoost-Azië hebben gemaakt. “Dat kan niet worden uitgesloten,” zo schrijven de onderzoekers. “Maar het is wel veel minder aannemelijk.”

Meisje
En dus blijven ze erbij dat het hoogstwaarschijnlijk om een kies van een Denisovamens gaat. Zeer waarschijnlijk behoorde de kies toe aan een jong meisje dat ergens tussen de 3,5 en 8,5 jaar oud was. DNA is helaas niet teruggevonden; door de hoge luchtvochtigheid is dat niet bewaard gebleven. Dat laatste doet weinig af aan het belang van de ontdekking; met de kies zijn er voor het eerst buiten Siberië en Tibet fossiele aanwijzingen gevonden voor de aanwezigheid van Denisovamensen. En daarmee is ook de aanwezigheid van Homo denisova-DNA in het genoom van moderne Zuidoost-Aziaten nu eindelijk te verklaren. “Deze tand van een Denisovamens toont aan dat de mensachtigen ooit heel zuidelijk, tot in de karstlandschappen van Laos aanwezig waren,” stelt onderzoeker Mike Morley.

Met de ontdekking is ook het brede scala aan mensachtigen dat ooit in dit deel van de wereld rondliep weer wat uitgebreid. Nadat onderzoekers eerder al aantoonden dat Zuidoost-Azië – op verschillende momenten in de geschiedenis – een thuis was voor Homo erectus, Homo floresiensis, Homo luzonensis en Homo sapiens, kunnen we daar nu – met een kleine slag om de arm – ook Homo denisova aan toevoegen.

Bronmateriaal

"Tooth unlocks mystery of Denisovans in Asia" - Flinders University
Afbeelding bovenaan dit artikel: Fabrice Demeter (University of Copenhagen / CNRS Paris)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd