Nooit eerder zijn er vervuilende stoffen uit fabrieken teruggevonden in koraal in de Middellandse Zee. “Het maakt duidelijk hoe vergaand de invloed is van de mens op zijn omgeving.”
De Middellandse Zee staat bekend als een van de smerigste zeeën ter wereld. Eerder schreven we bijvoorbeeld al hoe de zeebodem bij Italië bezaaid is met zwerfvuil, van vistuig tot plastic flessen en kleding. Toch is dat nog wat anders dan dat je in het skelet van koraal de uitstoot van fabrieken terugvindt. De onderzoekers van University College London ontdekten koolstofdeeltjes in het koraal van Illa Grossa Bay bij de Columbretes-eilanden voor de kust van Valencia. Het gaat om zogenoemd vliegas dat bij de verbranding van fossiele brandstoffen meekomt uit de schoorsteen. En dus kennelijk op de bodem van de Middellandse Zee belandt.
Een natuurlijk archief
Koraal wordt veel gebruikt als natuurlijk archief, omdat net als bij bomen met hun jaarringen, hun groei goed te volgen is en ze heel lang leven. Tot nu toe werd het koraal vooral onderzocht om meer te weten te komen over bijvoorbeeld de watertemperatuur en andere klimatologische omstandigheden. Nu zijn voor het eerst tekenen van vervuiling, anders dan microplastics, teruggevonden in de piepkleine zeedieren.
“De ontdekking van deze gifstoffen, die zijn ingebed in de koraalskeletten, omspannen een periode van decennia en schetsen een duidelijk beeld van hoe enorm de menselijke invloed is op de omgeving. Het is voor het eerst dat we dit soort vervuiling zien in het koraal. De verschijning ervan in deze afzettingen loopt parallel met de opkomst van de verbranding van fossiele brandstoffen in de regio”, vertelt hoofdonderzoeker Lucy Roberts van UCL.
Opgelost in zuur
Koralen zijn kleine zeediertjes, die in zich steeds uitbreidende koloniën samenleven. Ze krijgen de gifstoffen van de industrie binnen via het water om hen heen, waarna het deel gaat uitmaken van hun kalkskelet. Dat ontdekten de onderzoekers na de koraalsoort Cladocora caespitosa decennialang te hebben gemonitord. Die bevindt zich zo’n 60 kilometer uit de kust voor Valencia in een beschermd natuurgebied. Dat minimaliseert de kans op lokale vervuiling. Deze soort is de enige in de Middellandse Zee die grote koraalriffen kan vormen en groeit gemiddeld 0,3 centimeter per jaar.
In het lab van UCL werd het koraal opgelost in zuur, zodat alleen de vervuilende stoffen uit het skelet zouden achterblijven. De zoektocht ging vooral uit naar het vliegas, dat afkomstig is van kolencentrales. De onderzoekers vonden tussen 1969 en 1992 een scherpe toename daarvan in het koraal. Dat komt overeen met de periode waarin Europa snel industrialiseerde en het fossiele brandstofverbruik rap toenam. De resultaten zijn bovendien vergelijkbaar met andere metingen in bergmeren in Spanje. Het maakt eens te meer duidelijk dat koralen kunnen dienen als natuurlijke archieven om de hoeveelheid vervuiling over de jaren in de gaten te houden.
Het begin van het Antropoceen
Interessante bijkomstigheid van de ontdekking van het vliegas in het koraal is dat het kan bijdragen aan de bepaling van het begin van het Antropoceen. Deze naam wordt gebruikt voor de periode op aarde waarin menselijke activiteit de dominante invloed werd op klimaat en milieu. Een aantal wetenschappers pleit ervoor om de aanwezigheid van koolstofdeeltjes in de natuur te gebruiken als beginpunt van dit tijdperk. Die deeltjes zijn al gevonden in meren, zee, ijskernen en turf, en nu dus in koraal.
“Nu steeds duidelijker wordt dat mensen de natuur op een ongekende manier hebben veranderd zijn deze vervuilende stoffen onuitwisbare markers van het begin van het Antropoceen. Dit is belangrijk voor wetenschappers, die de geschiedenis van de menselijke impact op de natuurlijke wereld beter willen begrijpen en vormt een krachtige herinnering aan hoe diepgaand de menselijke invloed op de natuur is.”
