Voor het eerst genetisch bewijs dat roken de veroudering versnelt: telomeren worden korter

We weten allemaal wel hoe ongezond roken is, maar het is extra schokkend als je op genetisch niveau kunt zien dat tabaksgebruik de veroudering versnelt. Uit nieuw onderzoek blijkt dat de telomeren korter worden bij rokers.

Telomeren zijn de uiteinden van chromosomen. Die bleken bij rokers sneller af te brokkelen bij de leukocyten, oftewel de witte bloedcellen. En dat is slecht nieuws. De lengte van deze stukjes DNA is een indicator van de snelheid waarmee we verouderen en het vermogen van het lichaam om zichzelf te repareren en te regenereren.

Zelfherstellend vermogen
Hoofdonderzoeker Siyu Dai van de Chinese University of Hong Kong legt uit: “Onze studie laat zien dat het rookgedrag en de hoeveelheid gerookte sigaretten een negatieve invloed hebben op de lengte van de telomeren van leukocyten, wat weer een indicator is van het zelfherstellende vermogen van weefsel, regeneratie en veroudering. Met andere woorden: roken versnelt het verouderingsproces, terwijl stoppen met roken de daarmee samenhangende risico’s sterk vermindert.”

Het puntje van een schoenveter
Telomeren kun je zien als het stiftje aan het einde van een schoenveter, dat ervoor zorgt dat de veter niet gaat rafelen. Het zijn stukjes zichzelf herhalende DNA-fragmenten die de uiteinden van chromosomen beschermen. Elke keer als een celdeling plaatsvindt, worden de telomeren een klein stukje korter, tot het moment aanbreekt dat ze zo kort zijn dat de cel niet langer succesvol kan delen. Dan gaat de cel dood.

Dit is een onderdeel van het verouderingsproces. De lengte van telomeren in witte bloedcellen is al eerder gelinkt aan roken, maar tot nu toe is er weinig onderzoek gedaan naar de vraag of de hoeveelheid gerookte sigaretten ook echt de oorzaak is van het korter worden van de telomeren.

De rokers
Om daar achter te komen hebben de onderzoekers er maar weer eens de bekende UK Biobank bij gepakt, waarin gezondheidsdata van meer dan een half miljoen Britten zijn verzameld. Ze keken of mensen op dit moment nog roken, vroeger rookten of dat ze nooit hebben gerookt. Ook hadden ze informatie over de mate van rookverslaving, de hoeveelheid sigaretten die de deelnemers rookten en data over de lengte van de telomeren van leukocyten gemeten in bloedtests.

De analysemethode
De wetenschappers gebruikten een methode, genaamd Mendeliaanse randomisatie, die vaker wordt gehanteerd om de invloed van risicofactoren op een ziekte vast te stellen. Daarbij wordt de variatie van genen gemeten die we van onze ouders hebben gekregen.

Deze genvariaties heten ook wel single nucleotide polymorphisms (SNP’s, uitgesproken als ‘snips’) en kunnen gebruikt worden om een causaal verband tussen een ziekte en een gezondheidsconditie, zoals kortere telomeren van leukocyten, vast te stellen. Op deze manier kunnen wetenschappers een specifieke factor onderzoeken, zonder dat andere onbekende factoren het resultaat kunnen beïnvloeden.

Hoe meer sigaretten, hoe korter de telomeren
De gegevens van bijna een half miljoen Britten zijn vervolgens gelinkt aan 113 SNP’s die betrekking hebben op rookgedrag. “We hebben ontdekt dat het huidige rookgedrag verband houdt met een kortere lengte van leukocytentelomeren. Bij mensen die vroeger rookten, maar nu niet meer en mensen die nooit hebben gerookt, konden wij geen significant kortere telomeren vinden. Er was bij vroegere rokers wel een trend te zien richting kortere telomeren, maar die was niet statistisch significant te noemen”, vertelt Dai.

“Hoe meer mensen roken, hoe korter de telomeren zijn. We kunnen dus zeggen dat roken de oorzaak is van de kortere leukocytentelomeren. En hoe meer gerookte sigaretten, hoe groter het afbrokkelende effect is”, klinkt het.

Stoppen met roken
Die kortere telomeren door het roken kunnen grote gevolgen hebben. “In de afgelopen jaren hebben verschillende studies een link gelegd tussen kortere leukocytentelomeren en allerlei ziekten, zoals hart- en vaatziekten, diabetes en spierverlies. Deze week is daar dementie bijgekomen. Dit betekent dat het effect van roken op de lengte van telomeren hoogstwaarschijnlijk een cruciale rol speelt bij het ontstaan van deze ziekten, al is er meer onderzoek nodig om de onderliggende mechanismen beter te begrijpen”, legt de onderzoeker uit.

Hoe dan ook, is zo snel mogelijk stoppen met roken de oplossing. “Onze studie levert sterk bewijs dat roken leidt tot versnelde veroudering. Het is duidelijk dat stoppen met roken veel gezondheidsvoordelen biedt. Het is belangrijk om meer hulp te bieden in de dagelijkse medische praktijk om mensen te laten stoppen met roken, zodat we met elkaar een rookvrije omgeving kunnen creëren voor de volgende generatie”, besluit Dai.

Bronmateriaal

"The causal relationship between smoking conditions and telomere length: a mendelian randomization study in UK Biobank" - European Respiratory Society International Congress in Milan
Afbeelding bovenaan dit artikel: Eugenio Marongiu

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd