En deze plant heeft het op verrassend grote diertjes gemunt, zoals mieren, mijten en kevers.
Je hebt vast weleens in een tuincentrum een vleesetende plant gezien. De meest bekende soort is de Venusvliegenval (Dionaea muscipula), die haar ‘mondje’ dichtklapt als ze iets heeft gevangen. Maar vleesetende planten heb je in verschillende soorten en maten. Nu hebben onderzoekers in een nieuwe studie een wel heel merkwaardig soort ontdekt. Niet alleen is deze een beetje angstaanjagend, het trekt ook alles in twijfel wat wetenschappers over vleesetende planten dachten te weten.
Bekerplant
De nieuw ontdekte soort is Nepenthes pudica genoemd en blijkt op veel vlakken van andere vleesetende planten te verschillen. Ongetwijfeld het meest zichtbare is dat Nepenthes pudica niet over een ‘mondje’ beschikt, maar in plaats daarvan een blad heeft in de vorm van een vangbeker. Deze vangbekers fungeren als valkuilen. Zo weet de plant prooidieren te lokken, die in de bekers vast komen te zitten. Vervolgens worden ze ter plaatse verteerd.
Ondergronds
Maar wat Nepenthes pudica met name uniek maakt, is dat hij ondergronds actief is. En dat is bijzonder. “In feite plaatst deze soort zijn tot 11 cm lange vangbekers in ondergrondse holtes,” legt onderzoeker Martin Dančák uit. Vervolgens vangt hij onder de grond levende dieren, meestal mieren, mijten en kevers.”
Dat zijn overigens prooien van formaat. Van slechts drie andere groepen vleesetende planten is bekend dat ze ondergrondse prooien vangen. Deze gebruiken echter heel verschillende tactieken – en beschikken bijvoorbeeld niet over bladeren in de vorm van bekers. Bovendien kunnen deze soorten, in tegenstelling tot Nepenthes pudica, slechts minuscule organismen vangen. “We hebben in de bekers talloze organismen aangetroffen,” vertelt onderzoeker Václav Čermák. “Denk aan muggenlarven, rondwormen en zelf een soort worm die nieuw is voor de wetenschap.”
Indonesië
Onderzoekers troffen de bizarre vleesetende plant aan in de Indonesische provincie Noord-Kalimantan, op het eiland Borneo. Nepenthes pudica groeit op relatief droge bergkammen op een hoogte van 1100 tot 1300 meter. Volgens zijn ontdekkers is dit misschien tevens de reden waarom de bekerplant ondergronds zijn vallen plaatst. “We veronderstellen dat ondergrondse holtes stabielere omgevingscondities hebben, zoals een betere vochtigheid,” vermoedt onderzoeker Michal Golos. “Bovendien zijn hier tijdens droge periodes waarschijnlijk ook meer potentiële prooien te vinden.”
De wetenschappelijke naam Nepenthes pudica verwijst naar het merkwaardige gedrag van de plant. Zo is de naam afgeleid van het Latijnse adjectief pudicus, wat ‘verlegen’ of ‘bedeesd’ betekent. Het weerspiegelt het feit dat de onderste vangbekers aan het zicht worden onttrokken.
De ontdekking van Nepenthes pudica is heel bijzonder. Het is niet alleen de eerste bekerplant waarvan bekend is dat deze ondergronds actief is, het is ook de eerste waarbij het vangen van ondergrondse prooien is waargenomen.
Nepenthes pudica is vrij zeldzaam. Zo is deze plant alleen te vinden op het Indonesische eiland Borneo. “De ontdekking is belangrijk voor het natuurbehoud op Borneo,” stelt onderzoeker Wewin Tjiasmanto. “Het benadrukt de grote biodiversiteit op het eiland. We hopen dat de ontdekking van deze unieke vleesetende plant dan ook kan helpen om de regenwouden van Borneo te beschermen en te voorkomen dat er meer ongerepte bossen in palmolieplantages transformeren.”
