Hoe alarmerend de klimaatrapporten ook zijn, hoe hard onderzoekers ook de noodklok luiden, de wereld blijft te weinig inspanningen leveren om de opwarming van de Aarde een halt toe te roepen. Laat de nieuwste VN-studie ons dan echt wakker schudden: als we niet heel rap iets doen, warmt onze planeet mogelijk bijna 3 graden op.
Het VN-Milieuprogramma (UNEP) becijferde in haar laatste Emissions Gap Report dat de huidige afspraken, die gemaakt zijn in het Klimaatakkoord van Parijs (2015) leiden tot een opwarming van 2,5 tot 2,9 graden boven pre-industrieel niveau tegen het eind van deze eeuw. Willen we onder de 2 graden blijven dan moet de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 28 procent omlaag en om de 1,5 graad nog te halen moeten we 42 procent minder uitstoten.
86 dagen
Om nog in de buurt te komen van de klimaatdoelen uit het Parijse akkoord moeten we dit decennium nog de uitstoot flink terugdringen, zodat er ruimte komt voor ambitieuzere doelen voor 2035 in de volgende ronde van de zogenoemde Nationally Determined Contributions (NDC’s), die voor 2025 weer moeten worden aangeleverd.
En dat is hard nodig. Tot begin oktober van dit jaar was het 86 dagen meer dan 1,5 graad warmer dan voor de industriële revolutie. September was de warmste maand ooit met temperaturen die 1,8 graden hoger lagen. Ondertussen nam de CO2-uitstoot van 2021 tot 2022 met 1,2 procent toe.
Nationale plannen
Het draait in het rapport allemaal om de NDC’s, de nationaal vastgestelde klimaatdoelstellingen. Deze zijn per land afgesproken in het Akkoord van Parijs. Elk land werkt in deze plannen uit hoe het CO2-uitstoot gaat terugdringen en wat dat precies oplevert. Dit wordt tussentijds geëvalueerd en elke vijf jaar wordt er een nieuw NDC opgesteld. Maar zelfs als de huidige beleidsmaatregelen uit de NDC’s helemaal worden uitgevoerd, warmt de Aarde (met een kans van 66 procent) op met 2,5 graad. En als de inspanningen doorgaan zoals nu dan kan de Aarde wel opwarmen met 3 graden. Daarmee zijn de cijfers nog iets slechter dan uit het rapport van vorig jaar.
Als aan alle NDC’s en netto-nulplannen wordt voldaan, dan kan de opwarming nog beperkt worden tot 2 graden. Maar op dit moment is geen enkel land van de G20 op weg om ook maar in de buurt te komen van hun netto-nul-doelstellingen, dus zelfs in het meest optimistische scenario is de kans dat we de opwarming onder de 1,5 graad houden maar 14 procent (!)
Implementatiegat
Het is niet zo dat er niets is gebeurd sinds 2015. Het implementatiegat, gedefinieerd als het verschil tussen voorspelde emissies onder het huidige beleid en volledige invoering van de NDC’s, is wel degelijk kleiner geworden. De CO2-uitstoot in 2030 zou vergeleken met 2015 met 16 procent toenemen als het toenmalige beleid werd voortgezet. Op dit moment komt de toename van de uitstoot in 2030 uit op naar schatting 3 procent. En de nieuwe NDC’s die inmiddels door 149 landen zijn ingediend, beloven nog een verdere reductie van 9 procent. Maar het is niet genoeg. Als de CO2-uitstoot niet verder omlaag wordt gebracht, zal het vrijwel onmogelijk worden om de opwarming nog te beperken tot 1,5 graad.
Goede adviezen
Maar het nieuwe rapport wil niet alleen alarmeren, het komt ook met adviezen om de CO2-uitstoot verder terug te dringen. De focus moet liggen op de energietransitie, vinden de VN-rapporteurs, dus de productie van kolen, olie en gas moet omlaag. Ook moeten landen, die beter in staat zijn om de uitstoot te verminderen en bovendien het meest verantwoordelijk zijn voor de emissies – rijke landen dus – meer doen en sneller in actie komen. Daarnaast zouden ze armere landen financieel en technisch moeten steunen.
Overigens zijn lage en middeninkomenslanden inmiddels goed voor twee derde van de wereldwijde CO2-uitstoot. Het is dus belangrijk dat zij zich kunnen blijven ontwikkelen zonder dat hun uitstoot al te veel toeneemt. Dat is niet alleen een uitdaging, maar ook een kans voor deze landen om miljoenen mensen uit de armoede te halen, schone groene energie te leveren en de luchtkwaliteit te verbeteren, schrijven de onderzoekers. Om dat te bereiken is er dus wel meer hulp van de rijke G20-landen nodig.
CO2 uit de atmosfeer halen
Stellen we de reductie van CO2 nog langer uit, dan wordt de kans groot dat we straks afhankelijk zijn van de verwijdering van CO2 uit de atmosfeer, klinkt het in het VN-rapport. Dat gebeurt nu vooral door de aanplanting van bossen, zodat bomen koolstof kunnen opslaan. Er zijn ook andere methodes, we kunnen het bijvoorbeeld direct uit de lucht halen en opslaan met een installatie. Maar het zou allemaal op veel grotere schaal moeten gebeuren en of dat lukt is maar de vraag. Zo is er misschien niet genoeg land beschikbaar om bomen te planten en zijn nieuwe technieken niet op tijd beschikbaar, goedgekeurd of economisch haalbaar.
Dus behalve dat het eenvoudiger is om minder CO2 uit te stoten in plaats van die later weer uit de lucht te moeten halen, is het ook hoogst onzeker of dat überhaupt gaat lukken. Dat risico kunnen we beter niet nemen.
