Niet alleen voor de mens worden delen van de wereld onleefbaar nu de Aarde steeds verder opwarmt, ook dieren zoeken hun heil elders. Land- en zeedieren in tropische gebieden worstelen met de stijgende temperaturen. Hun lichaam wordt tot het uiterste gedreven. Tot ze niet meer kunnen en uitsterven of vluchten.
Dat blijkt uit een grote studie onder 460 koudbloedige dieren op land en in zee. Daarbij is gekeken naar de temperaturen in de gebieden waar deze dieren nu leven en de gebieden waar ze het beste zouden kunnen leven op basis van hun tolerantie voor temperatuurschommelingen.
Complete exodus
En maak je borst maar nat: volgens een internationaal team van wetenschappers uit onder meer Australië, Spanje, Mexico en Denemarken komt er in hoog tempo een ware volksverhuizing op gang. Vissen en andere zeedieren worden gedwongen om hun habitat te verlaten op zoek naar koelere plekken. “Zeedieren zijn vermoedelijk kwetsbaarder voor klimaatverandering, omdat ze al op de grens leven van de temperatuur die hun lichaam nog aankan. Als de gebieden, die zij hun thuis noemen, nog warmer worden, kan hun lichaam de warmte niet meer aan”, vertelt onderzoeker Joanne Bennette van ANU. “We weten dat de oceanen in een verrassend hoog tempo opwarmen en dat zal veel zeedieren dwingen om hun leefgebied te verlaten en te vertrekken naar koudere regio’s.”
Dat heeft gevolgen voor bijvoorbeeld het Great Barrier Reef. “Tropische gebieden zoals het Great Barrier Reef kunnen een heleboel soorten huisvesten, omdat ze zo rijk zijn aan voedingsbronnen. Vooral voor dieren die afhankelijk zijn van koraalrif weten we dat ze rekenen op hun habitat om te overleven.”
De kikker
Verhuizen naar koelere plekken is makkelijker gezegd dan gedaan. “Als dieren worden gedwongen om te vertrekken naar dieptes waar het kouder is, komen ze in een heel nieuwe omgeving terecht en er is geen garantie dat ze daar het voedsel kunnen vinden dat ze nodig hebben om te overleven”, vertelt de onderzoekster.
Een voorbeeld is de Neglected Nursery Frog, die met uitsterven wordt bedreigd. Deze bruine kikker woont nu nog in het tropisch regenwoud in Queensland, maar behoort ook tot de dieren die mogelijk moeten verhuizen. “Deze kikkers worden gedwongen hun natuurlijke habitat te verlaten, omdat ze zich niet langer kunnen aanpassen aan de stijgende temperaturen. De grenzen van wat hun lichaam aankan, zijn bijna bereikt en dan hebben ze geen keus behalve te vertrekken. Dat brengt grote risico’s met zich mee”, zegt Bennett. “Hoewel slechts één procent van Australië uit tropisch regenwoud bestaat, is het gebied extreem rijk aan biodiversiteit. We hebben dus veel te verliezen. Maar dit is geen Australisch probleem, het speelt wereldwijd.”
Dieren in gematigdere klimaten
Al verschilt de ernst van de situatie wel sterk per regio. Diersoorten in meer gematigde klimaten zitten nog niet zo dicht tegen de grens aan van wat hun lichaam aankan wat de temperatuur betreft. De reden dat deze dieren niet in het stabielere tropische klimaat leven is niet omdat ze niet tegen de hitte kunnen, maar omdat ze niet kunnen concurreren met andere dieren om het beschikbare voedsel dat in de gebieden waar ze nu leven wel in overvloed beschikbaar is.
“We hebben ontdekt dat diersoorten die in gematigde klimaten leven kunnen omgaan met hogere temperaturen dan die ze normaal ervaren. Maar ze zijn waarschijnlijk kwetsbaarder voor andere klimaatproblemen, zoals extreem weer of droogte”, zegt Bennett. “In periodes van droogte moeten deze dieren concurreren om voedsel en water wat dan schaars wordt. Sommige dieren zullen dan sterven, omdat ze niet zo goed zijn als andere dieren in de strijd om de beschikbare bronnen.”
Waar gaat het heen?
Het is een interessante studie, omdat klimaatwetenschappers zo meer inzicht krijgen in hoe gevoelig sommige diersoorten zijn voor stijgende temperaturen en steeds vaker voorkomende klimaatproblemen, zoals droogte. “Dit helpt om te voorspellen waar dieren heen zullen trekken als de Aarde steeds heter wordt en het klimaat blijft opwarmen”, besluit Bennett.
