Hoewel biologische wijn langzaam populairder wordt, spuiten verreweg de meeste wijnboeren hun druiven nog vol met pesticiden. Franse wetenschappers hebben onderzoek gedaan naar het effect van schimmeldodend landbouwgif op vogels en waren verbijsterd door de schade die het aanricht.
Wijnboeren sproeien voornamelijk kwistig in het rond met zogenoemde triazole fungiciden. Dit gif wordt tot wel zeven keer meer gebruikt voor wijngaarden dan om graanvelden schimmelvrij te houden. Het gevolg is dat de hormoonhuishouding en de stofwisseling van vogels wordt verstoord. De algehele conditie van de dieren gaat achteruit, net als hun bmi en kwaliteit van het verenpak, waardoor hun kansen op voortplanting en overleving een stuk slechter worden.
Vergiftigde, verzwakte vogels
“We hebben de hoeveelheid besmetting met schimmeldodend landbouwgif bij wilde vogels bestudeerd die in wijngaarden, graanvelden, steden en in bosrijke omgevingen leven. Hiervoor hebben we tientallen vogels gevangen en in het laboratorium aan testen onderworpen. Via massaspectrometrie berekenden we de vervuiling door deze triazolen bij de dieren”, vertelt hoofdonderzoeker Frédéric Angelier van het Franse Nationale Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek, aan Scientias.nl. “We hebben onder andere de algehele conditie van het lichaam gemeten, maar ook de grootte van de dieren en de kwaliteit van het verenpak. Ook simuleerden we het besmettingsniveau in gevangenschap om de impact van de vervuiling op de fysiologie van de dieren goed in te kunnen schatten.”
Triazolen worden wereldwijd veel gebruikt als landbouwgif. Ze vernietigen schimmels doordat het hun celmembranen kapotmaakt. “We kunnen niet met zekerheid zeggen of de vogels de gifstoffen vooral binnenkrijgen via het water dat ze drinken, het voedsel dat ze eten of doordat ze in de directe spray vliegen als de boer het landbouwgif uitrijdt. Maar waarschijnlijk is het een combinatie van deze drie dingen”, zegt Angelier.
Vijf tot zeven keer meer gif
Eerdere onderzoeken keken al naar de krimpende populaties van wilde dieren in de buurt van verschillende agrarische sectoren, maar de schadelijke rol van wijnboeren was nog niet zo duidelijk bestudeerd. Daar is nu verandering in gekomen. “De reden dat de wilde vogels die in en om de wijngaarden leven meer verdelgingsmiddelen in hun systeem hebben dan elders, is dat de druivenstruiken worden behandeld met meer chemische bestrijdingsmiddelen dan bij andere gewassen het geval is. Er wordt soms wel vijf tot zeven keer meer gif gebruikt door wijnboeren”, aldus Angelier.
De studie bewijst dat triazolen een schadelijk effect op de gezondheid van vogels hebben. Maar hoe zit het dan met de mens? “Uit eerder onderzoek is gebleken dat de boeren zelf ook besmet kunnen raken met triazolen. Mogelijke schadelijke effecten zijn echter niet goed onderzocht, waardoor we geen conclusies kunnen trekken over de gezondheidsrisico’s bij mensen, al zijn er wel duistere vermoedens”, stelt de hoofdonderzoeker.
Vogels verdwijnen, insectenplagen komen
De onderzoekers stonden zelf ook te kijken van al die pesticiden waar de vogels door werden geteisterd. “We waren verrast over de grote hoeveelheid besmetting die we vonden. Voor een aantal fungicide moleculen sloeg de meter extreem hoog uit bij de vogels uit de wijngaarden, ook vergeleken met vogels die tussen andere met gif besproeide gewassen leefden”, vertelt Angelier. “Door de uitkomsten van ons onderzoek begrijpen we nu beter wat de gevolgen zijn van dit specifieke landbouwgif op vogels in het wild. De negatieve effecten op de voortplanting en hun overlevingskansen zullen uiteindelijk leiden tot een verlies van biodiversiteit. Maar er zijn ook indirecte gevolgen, zoals grotere kans op insectenplagen doordat de vogels er niet meer zijn om ze op te eten.”
Een advies voor de mens? Hoewel niet is aangetoond dat de pesticiden op druiven per se schadelijk zijn voor je gezondheid, zou je dat wel kunnen vermoeden. En kun je voor de zekerheid misschien beter overstappen op biologische wijn.
