Vogels in het ongerepte hart van de Amazone krimpen door klimaatverandering

Hun vleugels zijn daarentegen in de loop van de tijd juist langer geworden.

Zelfs de meest ongerepte delen van het uitgestrekte Amazone-regenwoud ontkomen er niet aan: klimaatverandering. Een nieuwe studie toont aan dat niet alleen het aantal kwetsbare vogels in de Amazone is afgenomen, maar dat de meeste soorten ook fysiek veranderen. “Zelfs midden in het ongerepte Amazone-regenwoud zien we de wereldwijde effecten van de door mensen veroorzaakte klimaatverandering,” aldus onderzoeker Vitek Jirinec.

Studie
De wetenschappers bestudeerden de gegevens van meer dan 15.000 vogels die in ’s werelds grootste regenwoud leven en die in de afgelopen vier decennia zijn gevangen, gemeten en gewogen. Het leidt tot een opvallende ontdekking. Uit de gegevens blijkt namelijk dat bijna alle vogels sinds de jaren tachtig zijn gekrompen en een stukje lichter geworden zijn. Daarentegen zijn hun vleugels juist gegroeid.

Onderzoekers meten de vleugellengte van een lijstermierpitta. Afbeelding: Vitek Jirinec

De dataset bestrijkt een groot deel van het regenwoud, zo schrijven de onderzoekers. Dit betekent dat de fysieke veranderingen die de vogels zijn ondergaan, niet gebonden zijn aan één specifieke plek, wat betekent dat het fenomeen alomtegenwoordig is.

Lichter
De onderzoekers ontdekten dat de meeste vogelsoorten gemiddeld per decennium ongeveer twee procent van hun lichaamsgewicht zijn verloren. Dit betekent dat een vogelsoort die in de jaren tachtig nog 30 gram woog, het tegenwoordig nog maar met 27,6 gram moet doen. Hoewel dit misschien een subtiele afwijking lijkt, is dit volgens de onderzoekers toch veelzeggend. “Als iedereen in de populatie een paar gram lichter wordt, is dat een significant verschil,” aldus onderzoeker Philip Stouffer.

Vogels
De vraag is echter waarom deze fysieke veranderingen precies optreden. De wetenschappers onderzochten daarom 77 vogelsoorten die in verschillende delen van het regenwoud leven. Sommige blijven dicht bij de koele, donkere bosbodem terwijl andere in het warmere, zonovergoten middengedeelte wonen. Het team ontdekte dat de vogels die het meest worden blootgesteld aan hitte en droge omstandigheden, ook de grootste fysieke veranderingen – wat betreft het lichaamsgewicht en vleugellengte – hadden ondergaan. Bovendien blijken deze vogels meer te vliegen dan de vogels die op de bosbodem leven.

Energiezuinig
Wat dit met klimaatverandering te maken heeft? Het lijkt erop dat de vogels zich hebben aangepast aan een heter, droger klimaat door hun vleugelbelasting te verminderen, waardoor ze energiezuiniger kunnen vliegen. Dat zit zo. Een straaljager heeft een vrij zwaar lichaam en korte vleugels, waardoor het veel meer energie nodig heeft om snel vooruit te komen dan een zweefvliegtuig met een slank lichaam en lange vleugels. Als een vogel een hogere vleugelbelasting heeft, moet ie sneller met zijn vleugels klappen om in de lucht te blijven. Dit kost niet alleen meer energie, maar er wordt ook meer metabolische warmte geproduceerd. Het verminderen van het lichaamsgewicht en het vergroten van de vleugellengte is dus een stuk efficiënter. En tegelijkertijd houden ze op deze manier hun lichaampjes ook nog eens koel.

Andere dieren
Het onderzoek wijst uit dat er een causaal verband lijkt te bestaan tussen de opwarmende planeet en de lichaamsgrootte en vleugellengte van vogels in het Amazone-regenwoud. Het betekent dat deze dieren reageren op hun veranderende leefgebied. En waarschijnlijk zijn vogels niet de enige die transformeren. “Dit gebeurt ongetwijfeld overal,” zegt Stouffer. “Als je uit je raam kijkt zijn de omstandigheden niet hetzelfde als 40 jaar geleden. En het is heel waarschijnlijk dat planten en dieren op die veranderingen reageren.”

Goed of slecht?
Je zou misschien denken dat deze waargenomen transformaties goed nieuws is. Vogels lijken zich namelijk succesvol aan te passen aan het toekomstige warmere klimaat. Toch is het volgens wetenschappers nu nog lastig te zeggen of het iets goeds of slechts is. Enerzijds impliceert het inderdaad dat dieren evolueren als reactie op klimaatverandering en dus proberen te overleven. Aan de andere kant beschikken we nu nog niet over gegevens die bevestigen dat de waargenomen fysieke veranderingen populaties daadwerkelijk helpen te overleven. Fysiek veranderen betekent dus niet gelijk dat dieren omgaan met klimaatverandering en dat alles goed is. Het betekent simpelweg dat ze evolueren om te overleven. Of dat lukt, is een tweede.

We weten dat klimaatverandering winnaars en verliezers kent. Aan de ene kant staan de dieren die zich succesvol weten aan te passen aan veranderingen in hun leefomgeving en op die manier hun toekomst veiligstellen. Aan de andere kant kent klimaatverandering verliezers; de dieren die te langzaam meeveren en daarmee hun teloorgang tegemoet treden. Of de vogels in het Amazone-regenwoud erin slagen om steeds warmere en drogere omgevingen het hoofd te bieden, zal nog moeten blijken.

Bronmateriaal

"Amazon Rainforest birds’ bodies transform due to climate change" - Louisiana State University (via EurekAlert)

Afbeelding bovenaan dit artikel: Simon Hurry via Pexels

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd