Wetenschappers in Amerika slaan alarm: het aantal vlinders is flink gedaald. Wat betekent dit?
Alles op aarde is onlosmakelijk met elkaar verbonden. Van de lucht die we inademen tot de oceanen die het klimaat beïnvloeden. Zo ook de ecosystemen op aarde: zonder planten hebben wij geen eten en zonder bestuivers zoals de vlinder hebben wij niet genoeg planten. Vlinders zijn dus op hun beurt essentieel voor de instandhouding van de natuur, maar ze worden ernstig bedreigd.
Alarmerend
Wetenschappers van de Michigan State University slaan alarm: hun onderzoek toont aan dat in 20 jaar tijd het aantal vlinders met 22 procent is gedaald. “Er moet actie worden ondernomen”, zegt ecoloog Elise Zipkin van de Michigan University stellig. De vlinders spelen een ontzettend belangrijke rol in de natuur. Ze bestuiven namelijk bloemen en vormen een belangrijke voedselbron voor andere dieren, waaronder spinnen en vogels. De afname van hen heeft daarom een negatieve impact op veel planten, spinnen en vogelpopulaties. Vervolgens heeft de afname van die populaties weer enorme gevolgen voor andere roofdieren. Kortom: de voedselketen raakt zo uit balans.
Onderzoek
De onderzoekers verzamelden gegevens van meer dan 76.000 onderzoeken op Amerikaans grondgebied, waaruit ze konden concluderen dat het totale vlinderaantal met 22 procent is gedaald. In het onderzoek namen ze 554 getelde soorten mee. Van 107 soorten is nog maar de helft van de populatie over. “Het is shockerend”, zegt ecoloog Nick Haddad. “Mijn buren merken het. Ongevraagd zeggen ze: ‘Ik zie minder vlinders in mijn tuin, is dat echt?’ Mijn buren hebben gelijk.” Een andere wetenschapper zegt dat de uitkomsten van dit onderzoek mensen wakker moeten schudden. “We hebben dringend zowel lokale als nationale beschermingsmaatregelen nodig om vlinders en andere insecten te helpen. We hebben nog nooit zo’n duidelijk en overtuigend beeld gehad van de achteruitgang van vlinders als nu.”
Oorzaak
Een verklaring voor deze drastische afname zou het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen kunnen zijn. De wetenschappers benadrukken dat het gebruik van insecticiden schadelijk is voor vlinders en andere insecten. Veel van het gebruik ervan ontbeert een strategie en leidt tot overmatig gebruik. Het is niet bewezen dat dit de gewasopbrengst bevordert, maar het is wel slecht voor de vlinders. Wat uit voorzorg wordt toegepast, legt een zware last op agro-ecosystemen, benadrukt Haddad. “Het goede nieuws is dat de grootschalige inzet van insecticiden kan worden teruggedraaid, waardoor vlinders en andere bestuivers zich kunnen herstellen.”
Nederland
In Nederland is de afname nog groter. Hier is het aantal vlinders in 30 jaar tijd namelijk met 50 procent gedaald, volgens het Compendium voor de Leefomgeving (CLO). “Dat verschil komt doordat er in verhouding in Nederland veel meer landbouwgebruik is dan in de Verenigde Staten, waar bovendien veel meer goed functionerende natuursystemen zijn dan hier”, legt Emeritus Hoogleraar Ecologie & Bescherming van Insecten Michiel Wallis de Vries uit in een interview met scientias.nl. De effecten van de landbouw zijn daardoor groter op insecten, zoals vlinders. De hoge stikstofdepositie, voornamelijk afkomstig van de landbouw, heeft enorme gevolgen voor vlinders. Hoewel stikstof essentieel is voor plantengroei, zorgt een teveel ervan voor verstoringen in ecosystemen. “Planten die door te veel stikstof omhoog schieten krijgen de overhand, waardoor minder zonlicht doorkomt en het klimaat vlak boven het aardoppervlak afkoelt”, aldus De Vries. Hierdoor kunnen vlinders minder goed opwarmen. Bovendien verdringen de omhoog geschoten planten de kruiden waar vlinders veelal van leven. “Daarnaast leidt stikstof ook tot bodemverzuring, waardoor mineralen minder goed kunnen verspreiden en kruiden niet kunnen groeien”, voegt De Vries toe.
