Stofhappende vliegtuigen, ongetwijfeld heb je er nooit over nagedacht. Maar het kan gevaarlijk zijn. Ze krijgen mogelijk namelijk steeds meer stof in hun motoren doordat de wereld droger wordt. En dat beschadigt de machinerie.
Vliegtuigen die landen op de luchthaven van Delhi, een van de drukste ter wereld, happen ongeveer 10 kilo stof per duizend vluchten. Het grootste deel belandt in hun motoren terwijl ze wachten om te landen, blijkt uit nieuw onderzoek.
Vooral in de woestijn
Daarvoor pakten wetenschappers er zeventien jaar aan atmosferische gegevens en satellietdata bij. Zo konden ze de hoeveelheid zand en stof berekenen die door straalmotoren naar binnen wordt gezogen op tien grote internationale luchthavens die zich in woestijngebieden bevinden of die regelmatig worden getroffen door stofstormen.
Vooral toestellen die landen op vliegvelden in de buurt van de Sahara, in het Midden-Oosten en Noord-India hebben last van stof dat in de motor komt, met name als extreme droogte en hitte hevige stofstormen veroorzaken. Het ergste zijn zomervluchten naar Delhi. Een vliegtuig kreeg gemiddeld 6,6 gram stof per landing binnen in de aanloop naar het moessonseizoen en 4,4 gram bij het opstijgen. Na Delhi volgen Dubai en Niamey, de hoofdstad van Niger, met respectievelijk 4,3 en 4,7 gram per aankomst. Ook in Beijing hebben de vliegtuigmotoren het zwaar: ze krijgen 2,9 gram per landing te verwerken.
Gevaarlijk voor vliegtuigen
Dat is niet zonder gevaar. Hoofdonderzoeker Claire Ryder van de University of Reading reageert: “Stof en zand zijn gevaarlijk voor vliegtuigen, omdat stof smelt en glasachtige afzettingen op de bladen of harde mineraalkorsten in de motoren vormt. Dit verstoort de luchtstroom en veroorzaakt oververhitting, wat resulteert in versnelde slijtage van de motor.”
Een beetje stof is natuurlijk niet erg, maar het probleem is dat het snel veel wordt. “Hoewel de hoeveelheid stof per vlucht niet groot is, lopen de aantallen snel op. Een vliegtuig dat 5 gram stof per aankomst en vertrek opzuigt, zal 10 kilo stof binnenkrijgen in duizend vluchten. Vliegtuigen krijgen meer stof te verwerken als ze op lagere hoogtes wachten om te landen, hoewel dit ook afhangt van de lokale weersomstandigheden die de hoogte van een stofpluim in de atmosfeer beïnvloeden”, legt Ryder uit.
Steeds stoffigere wereld
Het vervelende is dat de wereld door de opwarming van de aarde vermoedelijk steeds stoffiger wordt. “Klimaatverandering kan leiden tot een stoffigere wereld naarmate de temperaturen stijgen en de woestijnen uitbreiden, maar we kunnen het nog niet zeker zeggen. Klimaatmodellen zijn het momenteel niet helemaal eens over de vraag of de opwarming de wereld heel veel stoffiger maakt, omdat veel meer factoren een rol spelen, zoals een vochtige bodem, neerslag, windpatronen en vegetatie”, legt ze uit.
Aan de Britse universiteit wordt momenteel volop gewerkt aan betere klimaatmodellen die meer kunnen zeggen over de uitstoot van stof en het transport ervan door de atmosfeer. De onderzoekers ontdekten al wel dat vliegtuigen veel meer stof opzuigen op het moment dat ze in de lucht moeten wachten op toestemming om te landen. Vooral als ze zich dan op minder dan een kilometer hoogte bevinden, komt er veel stof in de motor.
Simpele oplossing
Blijven ze zo tien tot vijftien minuten rondvliegen op lage hoogte dan komt er veel meer stof binnen dan tijdens het opstijgen, klimmen of taxiën. Zo zorgde dit in de zomer op de luchthaven van Delhi voor 50 procent van de totale stofinname. Dat is eigenlijk goed nieuws, want het maakt de oplossing simpel. De onderzoekers berekenden dat als de vliegtuigen op grotere hoogte zouden wachten voor de landing de hoeveelheid stof die in de motor belandt met 41 procent afneemt.
Wat verder nog helpt is om de vluchtschema’s aan te passen, zodat vliegtuigen piekmomenten waarop het extreem stoffig is, kunnen vermijden. Zo vermindert de stofinname door de motoren met meer dan 30 procent als de vluchten naar Delhi en Dubai ’s nachts zouden aankomen in plaats van overdag. Het is niet alleen veiliger, maar levert ook financieel voordeel op, omdat de vliegtuigmotoren dan langer meegaan.
