De carnivoor ruilde zijn op insecten gebaseerde dieet in voor… de uitwerpselen van boomspitsmuizen. En dat levert ‘m veel meer voedingsstoffen op.
Nepenthes-bekerplanten behoren waarschijnlijk tot de meest herkenbare vleesetende planten op aarde. Met hun nectar lokken ze insecten en andere prooidieren naar hun vangbekers en peuzelen hen op wanneer ze onverhoopt in de val zijn getrapt. In totaal zijn er ongeveer 160 ons bekende Nepenthes-soorten. Maar ze houden er niet allemaal dezelfde tactiek op na, zo bewijst een nieuwe studie nu. Want sommige soorten geven niet de voorkeur aan insecten, maar aan… poep. En dat is nog een stuk effectiever ook.
Schaars
Wanneer een nietsvermoedende insect op de bekerrand van de vleesetende plant is geland, glijdt het gemakkelijk uit op het glibberige oppervlak en valt pardoes in de beker. Zo wordt de plant voorzien van stikstof en andere waardevolle voedingsstoffen; onmisbare elementen voor de groei, die meestal zeer schaars zijn op de plekken waar ze groeit. Sommige soorten worden zelfs op grote hoogte aangetroffen, op zo’n 2200 meter boven de zeespiegel. En daar zijn insectenprooien nog schaarser.
Studie
Toch deinst de vleesetende plant niet terug voor zo’n uitdagend leefgebied. Maar hoe weet de bekerplant hier toch te overleven? Om dat te achterhalen, bestudeerde het team verschillende Nepenthes-bekerplanten en analyseerde weefselmonsters, om zo de extern verkregen stikstof en koolstof te kunnen vergelijken.
Carrièreswitch
De onderzoekers ontdekten dat sommige Nepenthes-bekerplanten een merkwaardige carrièreswitch hebben gemaakt. Zo blijkt dat sommige voor hun dagelijkse dosis voedingsstoffen zijn overgestapt van het vangen en verteren van insecten naar het absorberen van dierlijke uitwerpselen. “Een handvol Nepenthes-soorten is geëvolueerd van vleeseters naar een dieet rijk aan dierlijke poep,” concludeert Alastair Robinson.
Zoals gezegd is stikstof een belangrijke motor van fotosynthese en andere plantenprocessen. Wat de onderzoekers nu hebben ontdekt, is dat de zwaardere 15N-isotoop van stikstof veel overvloediger aanwezig is in Nepenthes-bekerplanten in vergelijking met naburige niet-vleesetende planten. Maar, de 15N-isotoop-niveaus zijn zelfs nóg hoger in Nepenthes-bekerplanten die gespecialiseerd zijn in het vangen van uitwerpselen van zoogdieren.
En die overstap legt ze bepaald geen windeieren. “We ontdekten dat deze poepetende Nepenthes-bekerplanten meer dan twee keer zoveel stikstof opnemen,” zegt Robinson.
Stikstof
Het betekent dat deze planten erin slagen om beduidend meer stikstof vast te leggen – en zo dus meer voedingsstoffen binnen krijgen. Een misschien niet zo smakelijke, maar wel erg slimme tactiek. “Insectenprooien zijn schaars in tropische gebieden boven de 2200 meter,” vervolgt Robinson. “Dus deze planten maximaliseren de voedingsopbrengst door minder hoogwaardige stikstof, afkomstig van de poep van boomspitsmuizen, te verzamelen en vast te houden.”
Kortom, het eten van poep is een super effectieve manier om genoeg voedingsstoffen binnen te krijgen. De resultaten verklaren dan ook waarom enkele van de meest spectaculaire Nepenthes-soorten op grote hoogte voorkomen. Tegelijkertijd heeft de boomspitsmuis er ook wat aan. Want terwijl hij de Nepenthes-bekerplant als toilet gebruikt, voedt het zich met nectar. Een misschien wat bizarre, maar blijkbaar uitstekende samenwerking.
Sommige Nepenthes-soorten zelfs ondergrond actief zijn? Vorig jaar ontdekten onderzoekers de Nepenthes pudica, die zijn tot 11 cm lange vangbekers in ondergrondse holtes plaatst. Vervolgens vangt hij onder de grond levende dieren, meestal mieren, mijten en kevers. Lees hier snel verder!
