Vlaamse gaaien kunnen een onmiddellijke beloning weerstaan om vervolgens geduldig te wachten op een smakelijkere traktatie. En net als mensen blijken intelligentere vogels over de meeste zelfbeheersing te beschikken.
Vlaamse gaaien worden ook wel ‘gevederde apen’ genoemd. En dat is niet voor niets. Qua cognitieve vaardigheden wedijveren ze namelijk met niet-menselijke primaten. In een nieuwe studie stelden onderzoekers de intelligentie van de vogels verder op de proef. Zouden ze in staat zijn een aangepaste versie van de befaamde ‘marshmallow-test’ goed te doorstaan? Het antwoord laat zich al raden.
De marshmallow-test is bedacht door psycholoog Walter Mischel en werd voor het eerst uitgevoerd in de jaren zeventig. Tijdens het experiment krijgen kinderen een dilemma voorgeschoteld: ze mogen kiezen tussen één beloning (bijvoorbeeld een marshmallow) die ze meteen kunnen krijgen en een grotere beloning (twee marshmallows) waarop ze moeten wachten. Gedurende deze tijd verlaat de onderzoeker de kamer voor ongeveer 15 minuten en keert dan terug. De onderzoekers ontdekten al eerder dat wat de kleuters deden tijdens het wachten, en hoe ze er wel of niet in slaagden de bevrediging uit te stellen, onverwacht veel blijkt te zeggen over hun intelligentie en verloop van hun latere leven. Kinderen die langer de verleiding konden weerstaan, scoorden bijvoorbeeld hoger op een reeks leertaken.
Dat Vlaamse gaaien geduld hebben, is bekend. Zo verstoppen de vogels hun voedsel om het voor later te bewaren. Met andere woorden, ze moeten een onmiddellijke bevrediging weerstaan om een toekomstige maaltijd te plannen. De onderzoekers vermoeden dat dit tot een indrukwekkende zelfbeheersing heeft geleid.
Het experiment
Om de zelfbeheersing van deze vogels te testen, ontwierp het team een interessant experiment. De onderzoekers verzamelden tien Vlaamse gaaien en voerden een aangepaste versie van de bekende marshmallow-test uit. In plaats van marshmallows, kregen de Vlaamse gaaien meelwormen, brood en kaas. Meelwormen zijn het meest favoriet. Brood en kaas delen een tweede plaats – het verschilt per vogel wat de voorkeur heeft. Vervolgens moesten de vogels kiezen: kozen ze voor een stukje brood of een blokje kaas – onmiddellijk beschikbaar – of toch voor de meelwormen, die ze wel konden zien, maar waar ze pas na enkele minuten bij konden? Kortom, kunnen Vlaamse gaaien onmiddellijke bevrediging uitstellen en wachten op hun favoriete maaltje?
Geduld
De onderzoekers testten verschillende wachttijden. Zo moesten de vogels soms vijf seconden en soms meer dan vijf minuten wachten voordat de meelworm beschikbaar kwam. De vogels lieten zich echter niet zomaar van de wijs brengen. Ze wisten allemaal de verleiding van het stukje brood of kaas te weerstaan en wachtten geduldig op de meelworm. Wel hadden sommige vogels meer geduld dan andere. De vogel met de grootste zelfbeheersing wachtte maar liefst vijf en een halve minuut op de meelworm. De vogels met wat minder geduld konden maximaal 20 seconden wachten.
Bekijk in deze video hoe slimme vogel JayLo de kaas (in het rechter laatje) negeert en wacht tot het linker laatje, maar daarin een meelworm, open schuift.
“Het is echt verbijsterend dat sommige Vlaamse gaaien zo lang kunnen wachten op hun favoriete eten,” zegt onderzoeker Alex Schnell. Wat bovendien opvalt is dat de vogels niet naar het brood of de kaas keken toen dit hen werd aangeboden – alsof ze zichzelf van deze verleiding wilden afleiden. Vergelijkbaar gedrag is waargenomen bij chimpansees en kinderen.
Cognitieve taken
Naast dit experiment voerden de wetenschappers ook vijf cognitieve taken – taken die vaker worden gebruikt om de algemene intelligentie te meten – met de vogels uit. Het leidt tot een opvallende ontdekking. De vogels die namelijk het beste presteerden, wisten ook langer te wachten op de meelworm in het vorige experiment. Dit suggereert dat zelfbeheersing bij Vlaamse gaaien verband houdt met intelligentie.
Kortom, niet alleen kunnen Vlaamse gaaien een op de marshmallow-test geïnspireerd experiment doorstaan, de vogels met de grootste zelfbeheersing scoren ook nog eens het hoogst op de intelligentietest. Hoe slimmer een Vlaamse gaai dus is, hoe beter hij zich kan beheersen. Dit is het eerste bewijs van een verband tussen zelfbeheersing en intelligentie bij vogels. En dat is interessant. Eerder is namelijk aangetoond dat zelfbeheersing ook verband houdt met intelligentie bij mensen, chimpansees en inktvissen. Dat er nu een soortgelijk verband is ontdekt bij een verre, verwante diergroep, suggereert dat zelfbeheersing verschillende keren onafhankelijk is geëvolueerd.
