Virtuele autopsie wijst uit: gemummificeerde peuter van adel was obees én ondervoed

Ook al was je een peuter van adel, zo goed had je het niet in de 17de eeuw. Onderzoek naar de mummie van een kind wijst uit dat het zowel ondervoed als obees was.

Dat ontdekte een team van Duitse wetenschappers dat de modernste technologie gebruikte om een virtuele autopsie uit te voeren op de mummie, die in zeldzaam goede staat was.

Het kind is gevonden in de crypte van een aristocratische Oostenrijkse familie, waarin de omstandigheden leidden tot een natuurlijke mummificatie. Zacht weefsel is behouden gebleven wat cruciale informatie oplevert over het leven en de dood van de peuter. Gek genoeg, was dit het enige ongeïdentificeerde lichaam in de grafkamer. Het kind was begraven in een houten kist zonder inscriptie, terwijl de andere gezinsleden in uitgebreid bewerkte metalen kisten lagen. “We weten niet of dit wel de oorspronkelijke kist was. Mogelijk lag het kind eerst in een andere kist, maar moest die worden gebruikt voor de begrafenis van iemand anders”, legt hoofdonderzoeker Andreas Nerlich uit in gesprek met Scientias.nl.

Virtuele autopsie
Om meer te weten te komen over de peuter voerde zijn team een virtuele autopsie uit. “Dit is een stap-voor-stapanalyse waarbij we eerst een externe inspectie uitvoeren. Daarna volgt een CT-scan van het hele lichaam en nemen we monsters van de belangrijkste onderdelen, zoals weefsel, botten en orgaanresten. Daaruit volgt dan meer informatie voor verdere analyse”, verklaart Nerlich, die werkzaam is aan de academische kliniek Munich-Bogenhausen.

De onderzoekers keken naar botlengte, de staat van het gebit en de vorming van de lange botten om vast te stellen dat het kind ongeveer een jaar oud was toen het stierf. Het zachte weefsel toonde aan dat het kind een jongetje was met overgewicht. Maar de botten lieten iets heel anders zien. De ribben waren misvormd op een manier die gebruikelijk is bij rachitis, een ziekte die wordt veroorzaakt door vitamine D-tekort. Dus hoewel het kind voldoende te eten kreeg, was hij toch ondervoed. De virtuele autopsie maakte verder duidelijk dat het kind een longontsteking had, wat vaker voorkomt bij rachitis. Het vitaminetekort kan dus indirect zijn vroege dood hebben veroorzaakt.

Obees, maar ondervoed
“De combinatie van obesitas en een ernstig vitaminetekort kan alleen worden verklaard doordat het kind weliswaar goed te eten kreeg, maar compleet verstoken bleef van zonlicht”, aldus Nerlich. “Wij denken dus dat het kind juist erg goed voedsel kreeg, waarschijnlijk te veel, maar dat hij veel te weinig in de zon kwam, wat noodzakelijk is om vitamine D binnen te krijgen. Dit voorkomt dat kinderen rachitis krijgen. We kunnen alleen speculeren over waarom hij zo weinig zonlicht kreeg, maar we weten uit ander onderzoek en afbeeldingen dat vooral aristocratische kinderen heel strak in kleding werden gestoken en ver weggehouden werden van de zon.”
Volgens Nerlich reikt zijn onderzoek verder dan dit ene geval. “We moeten de leefomstandigheden van de kinderen uit hoog aristocratische kringen in vroeger tijden, heroverwegen. Want dit is maar één geval, maar als je weet hoe hoog de kindersterfte was in die tijd, kunnen onze bevindingen aanzienlijke impact hebben op de reconstructie van het leven in het algemeen van kinderen in de hogere sociale klassen”, stelt de onderzoeker.

Het kan er maar één zijn
Hoewel de doodsoorzaak nu duidelijk was, bleef het een groot raadsel wat de naam zou zijn van deze peuter. “Aanvullende data over de familiegeschiedenis en materiaal in de crypte boden verder inzicht in wie het kind was en hoe zijn korte leventje eruitzag“, verklaart Nerlich. Zo wees nader onderzoek uit dat het kind begraven was in een lange jas van dure zijde. Hij lag ook in een crypte die exclusief gereserveerd was voor de machtige Grafen van Starhemberg, die hun naamhouders, meestal eerstgeboren zonen, en hun echtgenotes daar begroeven.

Dit betekent dat het kind hoogstwaarschijnlijk de oudste zoon is van een Graaf van Starhemberg. Met de radiokoolstofdateringsmethode is vastgesteld dat het kind begraven is tussen 1550 en 1635. Registraties van de crypte maken zijn sterfdag nog wat preciezer: vermoedelijk na de renovaties van de grafkamer rond 1600. Hij was het enige kind in de crypte. “We hebben geen informatie over het lot van andere kinderen in de familie”, zegt Nerlich. “Volgens onze data was het kind de eerst geboren zoon na oprichting van de familiecrypte dus mogelijk was er speciale aandacht aan besteed.”

Dit betekent dat er eigenlijk maar één kandidaat is voor de kleine jongen in de zijden jas: Reichard Wilhelm, wiens rouwende familie hem begroef naast zijn opa en naamgenoot, Reichard von Starhemberg.

Bronmateriaal

"Adipositas and metabolic disorder in a 16th century Upper Austrian infant crypt mummy -an interdisciplinary paleopathological insight into historic aristocratic life" - Frontiers in Medicine

Interview met hoofdonderzoeker dr. Andreas Nerlich
Afbeelding bovenaan dit artikel: Joe Potato / Getty (via Canva.com0

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd