Wie de huidige generatie VR-brillen kent, weet hoe indrukwekkend die virtuele wereld kan zijn. Een Zweedse uitvinding maakt de ervaring nóg intenser. Een geurapparaat maakt niet alleen VR-games spectaculairder, maar kan ook patiënten met geur- en smaakverlies helpen.
Virtual Reality-sets wordt steeds populairder. Met een VR-bril op en twee controllers in de handen kruip je in een zelfgekozen huid en duik je in bijzondere nieuwe werelden, die je alleen of samen met andere mensen kunt ontdekken. Er zijn vele VR-spellen om uit te kiezen, je kunt interactieve films kijken of afspreken met andere mensen in de VR-wereld. Onderzoekers van de Zweedse universiteiten van Stockholm en Malmö hebben nu een geurmachine – de zogenaamde olfactometer – ontwikkeld, die het mogelijk maakt om ook te ruiken in de VR-omgeving. Ze hebben hun olfactometer ook nog eens als opensourceproject online gezet, zodat iedereen met een 3D-printer het opzetstuk voor de handcontroller kan downloaden en uitprinten.
Een neus voor virtuele wijn
Het eerste spel dat met het interactieve geurapparaat kan worden gespeeld, is een ‘wijnproeverij’, waarbij de gebruiker in een virtuele wijnkelder staat en kan kiezen uit verschillende glazen wijn die voor hem of haar zijn ingeschonken. Hij of zij kan een glas oppakken en naar de neus brengen, waarna de olfactometer een specifieke geur afgeeft. De speler krijgt punten voor het correct raden van de aroma’s in elke wijn. “We hopen dat de nieuwe technische mogelijkheden ertoe zullen leiden dat geuren een belangrijkere rol gaan spelen in de ontwikkeling van games”, zegt hoogleraar psychologie en onderzoeksleider Jonas Olofsson.
Extra zintuig
Computerspellen zijn vooral gericht op wat we kunnen zien: de bewegende beelden op het scherm. Geluid is daarnaast ook belangrijk voor de spelervaring. Maar andere zintuigen – zoals reuk en tastzin – worden niet geprikkeld. “De mogelijkheid om over te gaan van een passieve naar een meer actieve reukzin in de gamewereld, maakt de weg vrij voor de ontwikkeling van volledig nieuwe, op geur gebaseerde games en spelscènes. Spelers kunnen nu ook op basis van geuren hun weg vinden in de VR-wereld en hun bewegingen en keuzes binnen het spel hierop aanpassen”, zegt computergame-onderzoeker Simon Niedenthal uit Malmö.
Vier geurreservoirs
De olfactometer bestaat uit vier verschillende reservoirs met kleppen die elk op een kanaal zijn aangesloten. In het midden is er een ventilator die de lucht in een buis zuigt. Door keuzes van de speler berekent de computer een geurscenario, waarna de kanalen allemaal afzonderlijk van elkaar tussen de nul en honderd procent openen. Dit biedt de mogelijkheid tot het ervaren van vele verschillende, complexe geurmengsels. Deze geurmelanges kunnen zelfs de complexiteit van een echt glas wijn nabootsen. Het wijnproefspel heeft verschillende moeilijkheidsgraden. De neus van de speler wordt op deze manier getest en getraind. “Zoals een normaal computerspel moeilijker wordt naarmate de speler beter wordt, zo daagt het geurspel ook spelers uit. Ook spelers die al een goedgetrainde, gevoelige neus hebben. Hierdoor kan de olfactometer zelfs gebruikt worden om wijnproevers en parfumeurs op te leiden”, vertelt Olofsson.
Open Source
De volledige brondcode van de software, de blauwdrukken van het apparaat (om te printen met een 3D-printer) en de instructies voor de machine zijn gratis online beschikbaar, net als het virtuele wijnproeverijspel. De onderzoeksgroep hoopt dat de geurtechnologie in de toekomst ook gebruikt kan worden voor andere doeleinden. “We hopen dat mensen die hun reukvermogen hebben verloren na Covid-19 of om andere redenen, zich beter gaan voelen door de nieuwe technologie. Ze kunnen hopelijk hun reukvermogen trainen en verbeteren met behulp van game-based training”, aldus Olofsson.
Hulp bij coronaklachten
Een half jaar na een coronabesmetting rapporteert 20 procent van de mensen die hun reukvermogen verloren nog steeds reukproblemen. Reuktraining is een methode die door artsen wordt aanbevolen voor mensen die hun reukvermogen verliezen na verkoudheid en andere virussen, maar Olofsson zegt dat veel mensen stoppen met de training omdat ze het te saai vinden. “Ik hoop dat onze keuze om alles ‘open source’ aan te bieden ervoor zorgt dat gamebedrijven nieuwe, commerciële geurtrainingen gaan maken met behulp van onze technologie.”
Beschikbaar voor iedereen
“Het gratis beschikbaar stellen van onze uitvinding draagt bij aan een snellere ontwikkeling van de technologie. Maar het betekent ook dat de kosten van de apparatuur sterk worden verlaagd, waardoor de VR-geurmachine voor meer mensen beschikbaar is. Dat vinden wij belangrijk”, zegt Simon Niedenthal.
“Wij geloven in open wetenschap en dat onderzoeksresultaten altijd openbaar moeten worden gemaakt, zodat andere onderzoekers de resultaten kunnen herhalen en kunnen voortborduren op andermans successen. Met behulp van ons onderzoek kunnen anderen geurmachines bouwen en nieuwe manieren ontdekken om geuren in games te gebruiken”, besluit Olofsson.
