Nieuw onderzoek onthult dat mensen op verschillende plaatsen en in verschillende culturen wereldwijd opvallend vergelijkbare ideeën hebben over wanneer iemand ‘cool’ is.
Dat schrijven onderzoekers in het blad Journal of Experimental Psychology. Ze baseren zich op een onderzoek onder meer dan 4000 mensen, woonachtig in de VS, Australië, Duitsland, Turkije, Mexico, Spanje, Chili, India, Hong Kong, Zuid-Korea, China, Zuid-Afrika en Nigeria. De proefpersonen kregen de vraag om te denken aan iemand die ze kenden en aardig vonden, maar die geen beroemdheid was en die ze cool, goed, niet cool of niet goed vonden. En daarna werd de proefpersonen gevraagd welke eigenschappen ze bij die persoon vonden passen.
Open en avontuurlijk
Het onderzoek geeft onder meer inzicht in welke eigenschappen aan ‘coole’ mensen worden toegeschreven. En daar bleken de ondervraagden – ondanks dat ze op heel verschillende plaatsen op aarde woonden en soms ook uit heel andere culturen kwamen – het verrassend goed over eens te zijn. Zo gaven de ondervraagden aan dat coole mensen in hun optiek vaak extraverter, krachtiger, opener, autonomer, hedonistischer en avontuurlijk dan niet coole mensen.
Universele ideeën over wie cool is
Dat mensen het er wereldwijd en in verschillende culturen over het algemeen over eens zijn wat een persoon ‘cool’ maakt, is verrassend, zo merken de wetenschappers op. Zeker, omdat de ondervraagden uit heel verschillende culturen komen. Neem bijvoorbeeld de VS, Australië, Duitsland, Zuid-Afrika en Spanje. “Hun geografie, geschiedenis en andere factoren hebben ertoe geleid dat ze een vrij losse, individualistische cultuur kennen en mensen er minder ontvankelijk zijn voor machtsverschillen,” zo schrijven de onderzoekers. Heel anders is dat voor landen als India, Turkije, Mexico, Hong Kong, Chili, China, Zuid-Korea en Nigeria. “Waar mensen zich veel drukker maken om de formele hiërarchie.” Met dat in het achterhoofd zou je misschien verwachten dat open en avontuurlijke mensen in de ogen van bijvoorbeeld Amerikanen en Spanjaarden ‘cool’ zijn, terwijl men daar in Chili en China heel anders over denkt. Ondertussen zou je misschien ook verwachten dat ‘macht hebben’ minder cool is in het weinig hiërarchische Duitsland en Australië, terwijl dat in landen als Zuid-Korea en India weer wel heel cool is. Maar dat is dus allemaal niet zo. “Coole mensen worden in elke cultuur die we bestudeerden gezien als avontuurlijker, opener en machtiger dan niet coole mensen,” zo concluderen de wetenschappers.
Van opstandigheid naar mainstream
Het suggereert volgens de onderzoekers dat, naarmate het woord ‘cool’ zich over de wereld heeft verspreid, ook de betekenis ervan “zich wereldwijd heeft uitgekristalliseerd tot een vergelijkbare reeks waarden en eigenschappen”. Bedrijven, de mode- en muziekindustrie hebben daar waarschijnlijk een belangrijke rol in gespeeld, zo schrijven de onderzoekers. Ze wijzen erop dat het woord ‘cool’ aanvankelijk ontstond in subculturen die vaak duidelijk afstand namen van de commerciële, mainstream samenleving. Maar gaandeweg hebben bedrijven, Hollywood en reclamemakers ‘cool’ juist wat meer ‘mainstream‘ gemaakt. “Ooit een symbool van tegenculturele opstandigheid, werd ‘cool’ meer mainstream en minder subversief. Terwijl de mode-, muziek- en filmindustrie aan de wieg stond van deze transformatie, hebben bedrijven in andere sectoren (bijvoorbeeld Apple), geholpen het te herdefiniëren en te commercialiseren. Ons onderzoek suggereert dat deze meer commercieel vriendelijke versie van ‘coolheid’ zich heeft verspreid en consequent wordt geassocieerd met mensen die worden gezien als hedonistisch, machtig, extravert, autonoom, avontuurlijk en open.”
Goed en cool is niet hetzelfde
In hetzelfde onderzoek werd ook gekeken welke eigenschappen toe worden geschreven aan ‘goede mensen’. Het wijst uit dat er wel wat overlap zit tussen mensen die goed zijn en mensen die cool zijn. Dat is ergens wel logisch, denkt onderzoeker Caleb Warren. “Om gezien te worden als ‘cool’, moet je ook wel enigszins sympathiek of bewonderenswaardig zijn, wat ‘coole mensen’ vergelijkbaar maakt met goede mensen.” Maar dat wil niet zeggen dat coole mensen en goede mensen identiek zijn aan elkaar. “Coole mensen hebben vaak ook andere eigenschappen die niet per se als ‘goed’ worden beschouwd, zoals hedonistisch en machtig zijn.”
Coole mensen mogen dan ook een aantal minder goede eigenschappen hebben; we hebben ze wel hard nodig, zo betogen de onderzoekers in hun studie. “De maatschappij heeft coole mensen nodig, omdat ze de normen in twijfel trekken, inspireren tot verandering en de cultuur vooruit helpen,” meent onderzoeker Todd Pezzuti.
