Een onderzoek naar de botten van Vikingen die iets meer dan 500 jaar geleden op Groenland leefden, laat zien dat zij zeehonden aten. Heel veel zeehonden. Blijkbaar hadden ze geen moeite om zich aan het (veranderende) leven op Groenland aan te passen.
De onderzoekers bestudeerden de botten van tachtig Vikingen. Door te kijken naar de verhouding tussen verschillende isotopen kunnen ze achterhalen hoe het dieet van de Vikingen eruit zag. “Onze analyse laat zien dat de Noren in Groenland heel veel voedsel uit zee en voornamelijk zeehonden, aten,” vertelt onderzoeker Jan Heinemeier van de Aarhus Universiteit. “Hoewel de Noren traditioneel gezien worden als boeren, pasten ze zich snel aan hun omgeving en de unieke mogelijkheden die deze met betrekking tot de jacht bood, aan. Gedurende de periode die ze in Groenland doorbrachten, gingen ze geleidelijk aan steeds meer zeehonden eten. Rond de veertiende eeuw bestond hun dieet voor vijftig tot tachtig procent uit zeehonden.”
Verlaten
Het onderzoek kan wetenschappers ook helpen om beter te begrijpen waarom de Vikingen Groenland verlieten. Ongeveer 500 jaar geleden verdwenen ze plots uit het gebied. De reden daarvan is nog steeds onduidelijk. Sommige onderzoekers denken dat de Noren niet goed in staat waren om zich aan het Groenlandse landschap aan te passen. Dit onderzoek wijst erop dat dat niet het geval was. De Noren bleven niet koppig vasthouden aan hun landbouw, maar pasten zich keurig aan. “De Noren zagen zichzelf als boeren die land bewerkten en dieren hielden,” vertelt onderzoeker Jette Arneborg. “Maar het archeologische bewijs laat zien dat ze steeds minder dieren, zoals geiten en schapen, gingen houden. Dus die landbouwer-identiteit was meer een zelfbeeld dat de hogere klasse die haar macht behield door de landbouw en eigendom van land, zich voorhield en was geen realiteit voor de gewone mensen die zeker niet kieskeurig waren als het om voedsel ging.”
Veranderend klimaat
In het begin was de landbouw nog wel belangrijk. Maar iets meer dan vijfhonderd jaar geleden was de zeehond niet meer van het menu van de Vikingen weg te denken. De Noren vingen de zeehonden met hetzelfde gemak als de Inuit dat deden. Ze moesten wel: het klimaat op Groenland veranderde en maakte de landbouw lastiger. Zeehonden waren dan ook een noodzakelijke bron van voedsel, zo schrijven de onderzoekers in het blad Journal of the North Atlantic.
En daarmee is bewezen dat de Vikingen zich prima aan het leven op Groenland konden aanpassen. Maar waarom verdwenen ze uiteindelijk dan toch? “Niets wijst erop dat de Noren verdwenen vanwege een natuurramp,” stelt onderzoeker Niels Lynnerup. “Misschien raakten ze het gewoon zat om aan de rand van de wereld zeehonden te eten. De skeletten wijzen erop dat ze Groenland langzaamaan verlieten. Zo zijn er maar weinig jonge vrouwen teruggevonden in de graven uit de periode kort voordat de Noren er verdwenen. Dat wijst erop dat met name de jongeren Groenland verlieten, en als het aantal vruchtbare vrouwen afneemt, kan de bevolking zichzelf niet in standhouden.”