Het licht van dit sterrenstelsel is al 13,23 miljard jaar onderweg. Het stelsel bestond dus 550 miljoen jaar na de oerknal al!
Een internationaal team van onderzoekers – waaronder enkele Leidse wetenschappers – ontdekte het sterrenstelsel dat de naam EGSY8p7 heeft gekregen. Het sterrenstelsel is ongeveer 100 miljoen jaar ouder dan de vorige recordhouder die eerder dit jaar werd ontdekt. “De recordbreker staat bijna precies in dezelfde richting als de vorige recordhouder,” vertelt onderzoeker Rychard Bouwens. “Dat is wel heel toevallig, omdat we verwacht hadden dat ze meer gelijkmatig over de hemel waren verdeeld.”
Straling van waterstofgas
De onderzoekers maakten voor het opsporen van dit sterrenstelsel in eerste instantie gebruik van beelden van Hubble (zie afbeelding hierboven) en Spitzer (zie de inzet op de afbeelding hierboven). De bijzondere rode kleur die EGSY8p7 op de Spitzer-beelden had, was voor onderzoekers reden om het sterrenstelsel te bestuderen met behulp van de Keck I telescoop op Hawaï. Op deze telescoop bevindt zich de MOSFIRE infraroodspectrograaf waarmee de onderzoekers speurden naar de straling van waterstofgas. Bellen van dat hete waterstofgas ontstaan door de UV-straling van sterren die nog maar net het levenslicht hebben gezien. Enkele jaren geleden stelden astronomen nog dat ze sterrenstelsels zoals EGSY8p7 niet aan de hand van deze straling konden opsporen, omdat de ruimte tussen sterrenstelsels in het jonge heelal gevuld was met wolken van neutraal waterstofgas die deze straling absorberen. Maar nu weten onderzoekers wel beter. Zo’n 400 miljoen jaar na de oerknal zorgde de straling van jonge sterren ervoor dat het neutrale waterstofgas ioniseerde tot plasma. En plasma is wel doorzichtig.
Op het randje
Met dat in het achterhoofd is het dus niet ondenkbaar dat onderzoekers in de toekomst nog oudere sterrenstelsels ontdekken. Maar de grens – van 400 miljoen jaar na de oerknal – komt wel in zicht.
Toch zullen onderzoekers blijven zoeken naar stokoude sterrenstelsels. “Bevestigingen van sterrenstelsels zoals EGSY8p7 vertellen ons stukje bij beetje het verhaal van het ontstaan van de eerste sterrenstelsels en hun rol bij de veranderingen in het vroege heelal,” stelt onderzoeker Ivo Labbé.