Mensen met suïcidale gedachten zullen eerder naar een psycholoog gaan of antidepressiva slikken dan dat ze naar foliumzuur grijpen. Toch zou dat laatste wel eens de oplossing kunnen zijn.
Onderzoekers van de universiteit van Chicago pakten de zorgverzekeringsclaims van meer dan 850.000 Amerikaanse patiënten erbij en onderzochten de relatie tussen een behandeling met foliumzuur en suïcidepogingen. Ze deden een interessante ontdekking: de patiënten die recepten voor foliumzuur hadden ingediend, ook wel bekend als vitamine B9 of B11, deden 44 procent minder vaak een zelfmoordpoging of een ernstige zelfbeschadiging.
“Dit is een groot effect”, legt hoogleraar geneeskunde Robert Gibbons uit aan Scientias.nl. “Het was een van de grootste verbanden met de afname van het suïciderisico, die we konden identificeren van alle 922 medicijnen die we onderzochten.” Gibbons is dan ook enthousiast, vooral omdat foliumzuur zo’n eenvoudig middel is. “Er zijn nauwelijks bijwerkingen, het kost weinig en je kunt het zonder recept krijgen”, vertelt hij. “Dit kan mogelijk tienduizenden levens redden.”
Honderden medicijnen getest
Gibbons kwam op het idee om het effect van foliumzuur te onderzoeken na een eerdere studie waarin zijn team het verband onderzocht tussen zelfmoordpogingen en 922 verschillende medicijnen. Behalve verwachte middelen zoals antidepressiva, angstremmers en antipsychotica bleek er dus ook een sterk verband met foliumzuur. Maar het was in dat onderzoek lastig om het effect van foliumzuur daadwerkelijk vast te stellen, omdat veel mensen meer dan één medicijn namen en de middelen ook andere effecten kunnen hebben als ze samen worden ingenomen.
Bovendien spelen tal van andere variabelen een rol, zoals sociaaleconomische status en leefstijl. Ook kunnen bepaalde medicijnen worden voorgeschreven voor een aandoening die de kans op zelfmoord vergroot, zoals depressie. Gibbons en zijn team konden in de nieuwe studie grotendeels corrigeren voor deze factoren doordat ze proefpersonen met zichzelf vergeleken, voor en nadat ze een medicijn kregen, in plaats van patiënten te vergelijken die een middel wel of niet namen.
Niet vanwege zwangerschap
Zo kwamen ze erachter dat foliumzuur niet alleen opdook als middel tegen suïcide, omdat zwangere vrouwen het slikken. “Toen we dit resultaat voor het eerst zagen, dachten we dat zwangerschap de onderliggende oorzaak was. Zwangere vrouwen nemen foliumzuur én plegen relatief weinig zelfmoord, dus het leek gewoon een vals verband. Toen hebben we alleen gekeken naar mannen, maar bij hen zagen we precies hetzelfde effect”, zegt Gibbons.
Ze wilden dit verband bevestigen, dus richtten ze zich in de nieuwe studie enkel op de relatie tussen zelfmoord en foliumzuur en corrigeerden voor zoveel mogelijk factoren, waaronder leeftijd, geslacht, psychische ziektes en inname van andere medicijnen. Maar het verband bleef overeind: nog steeds verkleinde de inname van foliumzuur de kans op suïcide. Extra opmerkelijk was dat hoe langer iemand foliumzuur slikte, hoe kleiner de kans op een zelfmoordpoging werd. Elke maand dat het extra werd voorgeschreven daalde het risico met 5 procent. “Hoe langer mensen foliumzuur namen, hoe beter het werkte”, aldus Gibbons, die dat verrassend noemt.
Vitaminesupplementen
De onderzoekers dachten eerst nog dat mensen die vitaminesupplementen innemen in het algemeen hun gezondheid willen verbeteren en dus minder snel een zelfmoordpoging zullen doen. Ze deden daarom nog een extra controle door te kijken naar het effect van vitamine B12, maar daarbij bleek geen relatie met de kans op suïcide. Het effect van foliumzuur bleef dus nog steeds overeind. Waarom foliumzuur beschermend werkt is niet helemaal duidelijk. “Foliumzuur heeft bepaalde effecten op de hersenen, die de werking mogelijk kunnen verklaren”, aldus de hoogleraar.
Placebo
Toch is een causaal verband nog niet aangetoond. Daarvoor gaan de onderzoekers een nieuwe studie uitvoeren waarbij ze proefpersonen indelen in twee groepen. De ene groep krijgt een placebo en de andere het foliumzuur. Na een aantal jaar zal dan blijken of er in de groep die het foliumzuur inneemt daadwerkelijk minder suïcidepogingen zijn gedaan. “Als deze resultaten opnieuw onze bevindingen bevestigen, dan is foliumzuur geschikt voor de onderzochte populatie. Dat wil zeggen: mensen die een verhoogd risico lopen op suïcide door bepaalde psychiatrische aandoeningen”, zegt Gibbons. “Bij de rest van de bevolking is de kans op suïcide zo klein dat het mogelijk moeilijk is om aan te tonen dat foliumzuur bij hen ook een gunstig effect heeft.”
Het lijkt er vooralsnog sterk op dat er met foliumzuur een goedkoop en veilig middel gevonden is om het aantal zelfmoorden te verminderen. Artsen zouden het dan eenvoudig kunnen voorschrijven aan mensen die met suïcidale gedachten kampen.
In Nederland beroofden vorig jaar 1859 mensen zich van het leven, meer dan twee keer zoveel mannen als vrouwen. Het aantal zelfdodingen is sinds de jaren 80 gedaald. Toen maakten 14,7 mensen per 100.000 inwoners een einde aan hun leven, nu ligt dat aantal op 10,6. Dit cijfer is al enige jaren stabiel. Een kwart van alle zelfdodingen gebeurt door mensen tussen de 50 en 60. Daarmee is dat verreweg de grootste groep. Tijdens de coronacrisis nam het aantal jongeren met zelfmoordgedachten sterk toe. Volgens onderzoek van GOR (Gezondheidsonderzoek bij rampen) had ruim een vijfde van de jongeren tussen de 12 en 25 jaar suïcidale gedachten tijdens de laatste lockdown.
