Het (tijdelijk) stoppen van necrose, een vorm van celafsterving, biedt ongekende mogelijkheden: van het vertragen van verouderingsprocessen tot het verbeteren van de ruimtevaart.
Krakende botten, stramme spieren en kraaienpootjes – we worden uiteindelijk allemaal ouder. De onbetwistbare boosdoener? Celdeling. Het proces van veroudering begint bij de kleinste bouwsteentjes, namelijk onze cellen. Als je ouder wordt, sterven er steeds meer cellen af. Wetenschappers vinden nu een mogelijke oplossing: het ‘pauzeren’ van necrose, een vorm van celafsterving. Een studie van University College of London toont aan dat het stoppen van necrose niet alleen het verloop van ziekten kan veranderen en verouderingsprocessen kan vertragen, maar ook voordelen kan bieden voor de ruimtevaart. De studie is gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Nature Oncogene.
Necrose
Dat werkt zo: er bestaan ‘geprogrammeerde’ vormen van celdood en ‘niet-geprogrammeerde’ vormen van celdood. De geprogrammeerde processen verlopen erg zorgvuldig en zorgen ervoor dat weefsels zichzelf aanvullen en een leven lang goed kunnen blijven functioneren. Niet-geprogrammeerde celdood, of necrose, is daarentegen een ongecontroleerd en catastrofaal proces dat de achteruitgang van weefsel en andere delen van je lichaam veroorzaakt.
In dit proces staat calcium centraal – een vitale mineraal die de cel controleert door te bepalen welke functies worden in- of uitgeschakeld. Calciumionen moeten in principe altijd op een niveau gehouden worden dat buiten de cel 10.000 tot 100.000 keer hoger is dan binnen de cel. Gebeurt dit niet, zoals bij necrose, dan komt er teveel calcium in de cel met als gevolg een soort ‘kortsluiting’. De cel vervalt en laat, in tegenstelling tot geprogrammeerde celdood, giftige moleculen achter omdat de cel niet op een ordelijke manier uit elkaar valt. Hierdoor ontstaan wijdverspreide ontstekingen die het weefselherstel beiïnvloedt, waardoor het lichaam steeds kwetsbaarder wordt voor het ontstaan van chronische, leeftijdsgerelateerde aandoeningen zoals nierziekten, hartaandoeningen en Alzheimer.
Tijdelijk stoppen
Een van de onderzoekers, Carina Kern, legt uit dat dit een centraal proces is waardoor systematische achteruitgang niet alleen ontstaat, maar zich ook verspreidt. “Als we necrose kunnen aanpakken, zouden we geheel nieuwe manieren kunnen vinden om aandoeningen te behandelen, variërend van nierfalen tot hartaandoeningen, neurodegeneratie en zelfs veroudering zelf”, benadrukt ze. “Als we necrose kunnen voorkomen, zelfs tijdelijk, zouden we deze destructieve cycli bij de bron stoppen, waardoor normale fysiologische processen en celdeling kunnen worden hervat – en mogelijk zelfs regeneratie kan plaatsvinden.”
Ruimtevaart
Daarnaast zouden we in de toekomst misschien ook de ruimtevaart kunnen verbeteren met deze nieuwe informatie. Astronauten kampen vaak met versnelde veroudering en voornamelijk achteruitgang van de nieren vanwege de lage zwaartekracht en blootstelling aan kosmische straling. Als we op tijd ingrijpen op het punt van necrose, dan kan deze achteruitgang worden ‘gepauzeerd’, met als gevolg dat astronauten langer ruimtemissies kunnen volhouden.
