Verontrustend: multiresistente bacteriën aangetroffen in vlees uit de supermarkt

Maar liefst 40 procent van de onderzochte vleesproducten bleek multiresistente bacteriën te herbergen, waaronder akelige E. coli-stammen die ernstige urineweginfecties kunnen veroorzaken.

Soms zijn bacteriën niet alleen ongevoelig voor één soort antibioticum, maar voor heel veel. Dit zijn zogenoemde multiresistente bacteriën. Een infectie met zo’n bacterie is lastig te behandelen, aangezien veelgebruikte antibiotica niet meer werken. Het liefst houd je deze bacteriën dus buiten de deur. Toch blijkt dat nog knap lastig. Zo hebben onderzoekers ontdekt dat een scala aan multiresistente bacteriën zich gewoon schuilhoudt in vlees uit de supermarkt.

Studie
Onderzoekers analyseerden in hun studie 100 vleesproducten (25 exemplaren kip, kalkoen, rundvlees en varkensvlees) die in 2020 willekeurig waren gekozen uit supermarkten in de Spaanse stad Oviedo. Maar liefst 40 van de 100 onderzochte vleesproducten bleken multiresistente stammen van de Escherichia coli-bacterie te bevatten, waaronder bacteriën die resistent zijn tegen verschillende antibiotica, waaronder penicilline, cefalosporines en aztreonam. “Dit is zorgelijk,” schrijft onderzoeker Azucena Mora Gutiérrez in een e-mail aan Scientias.nl. “We zijn gewend om ‘klassieke’ door voedsel overgedragen ziekteverwekkers, zoals de bekende salmonella-bacterie, te bestrijden. Multiresistente bacteriën die in voedsel aanwezig zijn, moeten echter ook worden gezien als potentiële ziekteverwekkers.”

Meer over Escherichia coli
E. coli heeft niet altijd kwaad in de zin. De bacterie komt van nature in de darmen voor en zorgt daar onder normale omstandigheden niet voor problemen. Tegelijkertijd is het echter wel de meest voorkomende verwekker van urineweginfecties en kan de bacterie ook zowel binnen als buiten de darmen infecties veroorzaken. Vooral jonge kinderen, ouderen, zwangere vrouwen en mensen met weinig weerstand zijn gevoelig voor een E. coli-infectie en voor hen kunnen de gevolgen ernstiger zijn. Volgens onderzoek was E.coli verantwoordelijk voor 950.000 sterftes in 2019.

De meerderheid (73 procent) van de geanalyseerde vleesproducten bevatte overigens niveaus van E.coli die binnen de veiligheidslimiet vallen. Desondanks herbergde bijna de helft daarvan (49 procent) multiresistente en/of potentiële ziekteverwekkende E.coli-bacteriën, die ernstige infecties bij mensen kunnen veroorzaken. “Het overgrote deel van de vleesproducten die we in Europa eten, valt binnen de veilig geachte grenzen,” zegt Gutiérrez. “Maar wat we met dit onderzoek wilden laten zien, is dat er dus echt multiresistente bacteriën in ons voedsel zitten. Het zou daarom goed zijn als er op regelmatige basis beter op deze potentiële ziekteverwekkers wordt gecontroleerd.”

Antibiotica-resistentie
Dat Gutiérrez hier zo op hamert, is niet voor niets. “Antibioticaresistentie is wereldwijd een groot probleem dat de menselijke gezondheid ernstig aantast,” legt ze uit. “Momenteel eisen infecties veroorzaakt door resistente bacteriën 700.000 mensenlevens per jaar. En de verwachting is dat als we geen maatregelen nemen, dergelijke infecties tegen 2050 maar liefst tien miljoen mensen het leven zal kosten. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) verklaart antibioticaresistentie dan ook als één van de grootste bedreigingen voor de volksgezondheid.”

Voedsel
Hoe multiresistente bacteriën in vlees terechtkomen? “Deze bacteriën kunnen zich door de voedselketen van dier op mens verspreiden,” zegt Gutiérrez. “Ze kunnen bijvoorbeeld aanwezig zijn in de darmflora van (pluim)vee. Maar ze kunnen ook in het vlees terechtkomen door bepaalde handelingen in slachthuizen. Ze kunnen zelfs in de keukens van restaurants aanwezig zijn. En op die manier bereiken ze vervolgens de consument.”

Vlees
Toen de onderzoekers de uit de supermarkt gehaalde vleesproducten afzonderlijk van elkaar bestudeerden, ontdekten ze dat ESBL-bacteriën (bacteriën die het enzym ESBL dragen wat ervoor zorgt dat bacteriën resistent worden voor penicilline en andere veelgebruikte antibiotica) voorkwamen in 68 procent van de onderzochte kalkoenproducten, 56 procent in de kipproducten, 16 procent in rundvlees en 12 procent in varkensvlees. Dit duidt erop dat ESBL-bacteriën dus veelvuldiger voorkomen in pluimvee dan in andere soorten vlees. Mogelijk is dit te wijten aan verschillen in productie en slacht, zo vermoeden de onderzoekers. “Kortere fokperiodes leiden tot meer infecties en meer behandelingen,” legt Gutiérrez uit. “Dit leidt vervolgens weer tot een grotere selectie van resistente bacteriën. Daarnaast kan pluimvee ook tijdens de slacht op verschillende wijze besmet raken.”

ExPEC
Naast ESBL-bacteriën, bleek 27 procent van de vleesproducten de Extraintestinal Pathogenic Escherichia coli (kortweg ExPEC) te herbergen. Deze bacterie bevat genen waardoor er ziekten veroorzaakt kunnen worden buiten het maagdarmkanaal. ExPEC veroorzaakt bovendien de overgrote meerderheid van de urineweginfecties.

Mcr-1-gen
Eén procent van de vleesproducten bevatte bovendien de E.coli-bacterie met het mcr-1-gen. En dat is verontrustend. Het mcr-1-gen beschermt bacteriën tegen een antibioticum dat colistine wordt genoemd en dat dienst doet als een laatste redmiddel in de strijd tegen multiresistente bacteriën. Als dit gen zich verspreidt naar die multiresistente bacteriën, kunnen infecties veroorzaakt door deze ziekteverwekkers niet meer bestreden worden.

Kan het kwaad?
Nu rijst natuurlijk de vraag wat er gebeurt als we met multiresistente bacteriën besmet vlees eten. Kan het kwaad? “Niet als je het goed hebt gekookt of gebakken,” onderstreept Gutiérrez. “Maar als een multiresistente bacteriën deel uitmaken van ons lichaam (verkregen door voedselconsumptie, maar ook door bijvoorbeeld nauw contact met huisdieren die deze bacteriën dragen), lopen we het risico dat een behandeling met antibiotica niet werkt als de bacterie een infectie veroorzaakt. Stel je een urineweginfectie voor, veroorzaakt door bacteriën uit onze eigen darmen. Daarom is het ook zo belangrijk om beter op multiresistente bacteriën te controleren, ongeacht de bron van herkomst. Het is bovendien heel belangrijk dat iedereen ervoor zorgt dat de verspreiding van resistente bacteriën niet toeneemt en dat je alleen antibiotica gebruikt op voorschrift van een arts. Resistentie tegen antibiotica is een natuurlijk verschijnsel bij bacteriën. Maar de mens heeft het proces enorm versneld door verkeerd gebruik van antibiotica.”

Al met al laten de onderzoekers zien dat potentieel ziekteverwekkende, multiresistente bacteriën zelfs in de supermarkt te vinden zijn. En niet alleen in Spanje. “Wat wij in ons land in de supermarkten hebben gevonden, komt in feite in heel Europa voor,” benadrukt Gutiérrez. Om te voorkomen dat we multiresistente bacteriën in ons lichaam krijgen, is het belangrijk dat we op de juiste manier met ons voedsel omgaan. “Onderbreek bijvoorbeeld de koelketen van vlees tussen de supermarkt en je huis niet,” somt Gutiérrez op. “Bak het vlees grondig en bewaar het op de juiste manier in de koelkast. Desinfecteer gebruikte messen, snijplanken en ander kookgerei dat je hebt gebruikt om het rauwe vlees te bereiden, om zo kruisbesmetting te voorkomen. Met deze maatregelen voorkom je elk risico.”

Bronmateriaal

"Multidrug-resistant bacteria found in 40% of supermarket meat samples" - European Congress of Clinical Microbiology & Infectious Diseases (via EurekAlert)

Interview met Azucena Mora Gutiérrez

Afbeelding bovenaan dit artikel:

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd