Microscopisch kleine plasticdeeltjes zijn overal om ons heen – in oceanen, in voedsel en zelfs in ons drinkwater. Je ontkomt er niet aan, dat is al langer bekend, maar nu blijkt uit nieuw Amerikaans onderzoek dat deze plastics zich ook ophopen in onze bloedvaten. En dat brengt een aantal heftige gezondheidsrisico’s met zich mee.
In plaques in de halsslagaders vonden wetenschappers tot wel vijftig keer meer micro- en nanoplastics dan in gezonde bloedvaten. Vooral mensen die een beroerte of tijdelijke blindheid hadden gehad, bleken opvallend veel van deze plastics in hun aders te hebben.
Eten en drinken
Microplastics zijn kleiner dan 5 millimeter, nanoplastics zijn nog veel kleiner. Ze zijn niet te zien met het blote oog, maar kunnen flink wat schade toebrengen. Deze deeltjes ontstaan wanneer grotere stukken plastic, zoals verpakkingsmateriaal en visnetten, langzaam afbreken in water of in de bodem en in minuscule stukjes uiteenvallen. Vervolgens belanden ze in de voedselketen en uiteindelijk in ons lichaam. “De meeste mensen denken dat ze plastic binnenkrijgen door waterflessen of snijplanken”, zegt hoofdonderzoeker Ross Clark van de University of New Mexico. “Maar het zit vooral in wat we eten en drinken.”
De onderzoekers bestudeerden 48 monsters uit halsslagaders bij drie groepen mensen: mensen zonder plaque in de aderen (gezonde bloedvaten), mensen mét plaque in de aderen, maar zonder symptomen en mensen met plaque in de aderen die wél ziek zijn geworden. Ze waren verbijsterd door de bevindingen: hoe meer plaque, hoe meer plastic, en niet zo’n beetje ook. Bij mensen die slachtoffer werden van tijdelijke blindheid of een (mini-)beroerte vonden ze 51 keer meer plastic aan de binnenwanden van de halsslagader dan bij gezonde personen. Bij de proefpersonen mét plaque maar zonder symptomen telden ze 16 keer meer plasticdeeltjes.
De stille moordenaar
Plaque is een vettige ophoping in de bloedvaten die de bloedstroom belemmert en de bloeddruk verhoogt. Gebeurt dit in de halsslagaders, dan kan het uiteindelijk leiden tot een beroerte. Eerder onderzoek in Italië toonde al aan dat er veel microplastics in plaque kunnen zitten, zelfs bij mensen zonder klachten. Deze nieuwe studie bevestigt dit verhaal en gaat nog een stap verder: er komt een link naar voren met een aantal ernstige gezondheidsproblemen.
Maar hoe gevaarlijk zijn die plasticdeeltjes nu precies? Dat is nog niet helemaal duidelijk. Het team vond geen directe link tussen de hoeveelheid plastic en ontstekingsstoffen in het bloed. Wel tonen ze veranderingen in genactiviteit aan van immuuncellen die betrokken zijn bij plaquevorming en de stabilisatie van plaques. Dit duidt volgens de wetenschappers op een geleidelijk maar langdurig effect, waarbij de gezondheid van de bloedvaten zienderogen achteruitgaat.
Plastics als risicofactor voor beroertes?
Volgens neurowetenschapper Karen Furie van de American Heart Association, die niet betrokken was bij het onderzoek, is dit een belangrijke ontdekking: “Tot nu toe beschouwden we blootstelling aan plasticdeeltjes niet als een risicofactor voor beroertes. Maar dit onderzoek verandert de zaak. Het geeft ons nieuwe mogelijkheden om aan preventie te doen.”
Toch waarschuwen de onderzoekers voor te snelle conclusies. De studie kan niet bewijzen dat de plastics de oorzaak zijn van de gezondheidsproblemen, er is geen causaal verband vastgesteld. Het is ook mogelijk dat er bij mensen met bepaalde aandoeningen simpelweg meer plastic in hun lichaam ophoopt. Bovendien zijn de gebruikte meetmethoden nog niet geperfectioneerd. Nanoplasticdeeltjes en vetzuren lijken soms onder de microscoop verrassend veel op elkaar. De analysetechnieken zijn nog niet op het gewenste niveau, schrijven de onderzoekers, en dat kan invloed hebben gehad op de resultaten.
Wat betekent dit voor jou?
Voorlopig is er nog geen manier om blootstelling aan micro- en nanoplastics volledig te vermijden. Ze zijn overal te vinden: in groenten, fruit, water, vlees en vis. Het is volgens de onderzoekers cruciaal om beter te begrijpen wat deze deeltjes met ons lichaam doen. “We staan pas aan het begin van deze tak van onderzoek. De effecten van deze plasticdeeltjes op ons immuunsysteem en onze bloedvaten zullen we pas over een aantal jaar écht begrijpen”, besluit Clark.
