GESCHIEDENIS Ontbossing heeft niet alleen maar negatieve effecten. In de Amazone leggen de kettingzagen namelijk letterlijk geheimen bloot. Nadat een deel van de Amazone van bomen werd ontdaan, ontdekten wetenschappers met behulp van satellietbeelden dat er diverse lijnen op de grond lagen: het zijn de resten van een oude beschaving.
De eerste satellietbeelden werden in 1999 gemaakt. Een dikke tien jaar later zijn er in totaal meer dan tweehonderd geometrische lijnen gevonden die samen zo’n 250 kilometer lang zijn. Volgens de onderzoekers is dit nog lang niet alles: er zouden nog tien keer zoveel structuren onder de overgebleven bomen zitten.
Een deel van het enorme gebied is inmiddels nader bestudeerd en dateert uit 1238 na Christus. Er zouden echter ook structuren zijn die uit 200 of 300 na Christus stammen. De ontdekking bevestigt het vermoeden dat de Amazone ooit complexe beschavingen herbergde. De volken zouden door de ziektes die Europese kolonisten meebrachten, totaal zijn uitgeroeid. Sindsdien was er eigenlijk niets meer van de verloren beschavingen vernomen en wetenschappers begonnen hun bestaan in twijfel te brengen, zeker omdat de grond in de Amazone niet vruchtbaar genoeg zou zijn om voldoende voedsel te verbouwen. “We ontdekten dat dat niet klopt,” vertelt onderzoeker Denise Schaan. “En er is hier nog veel meer te ontdekken.”
De vormen ontstaan door een serie loopgraven met een breedte van zo’n elf meter. Hier omheen liggen heuveltjes die tot een meter hoog zijn. Rechte wegen verbinden de structuren met elkaar. Archeologen hebben in de kleine terpjes diverse spulletjes aangetroffen: aardewerk, delen van slijpstenen en houtskool. Wie de structuren heeft aangelegd en wat de functie ervan was, blijft een mysterie. Misschien dienden de loopgraven en terpen als verdedigingswerken? Of was het iets religieus? Misschien veranderde de functie van de structuren ook wel door de jaren heen.
De structuren bevinden zich – tot grote verbazing van de wetenschappers – in zowel de hooglanden als de uiterwaarden van het gebied. Voorafgaand aan deze ontdekking werd aangenomen dat vanwege de vruchtbaarheid enkel de uiterwaarden bewoond werden. Bovendien zijn de structuren in beide gebieden hetzelfde. Dat wijst erop dat ze door dezelfde beschaving gemaakt zijn. “In de Amazone-archeologie heb je altijd het idee dat je in verschillende ecosystemen verschillende mensen vindt,” meent Schaan. “Het was dan ook een beetje raar om een cultuur te vinden die voordeel haalt uit twee verschillende ecosystemen en zich over zo’n grote regio verspreidt.”
De hoger gelegen gebieden in de Amazone zouden voor zo’n 60.000 mensen een woonplaats zijn geweest. Dat baseren de onderzoekers op het werk dat de mensen gehad moeten hebben aan de bouw van de structuren. Dat aantal is verbazend. “Als je een antropoloog of archeoloog vraagt hoeveel mensen er hier leefden, dan zeggen ze bijna niemand,” merkt antropoloog William Woods op. “Het is verbazingwekkend dat er 60.000 mensen in een gebied leefden waarvan wij dachten dat er geen leven was.” Nader onderzoek moet het grote aantal overblijvende mysteries oplossen.
