Onderzoekers waarschuwen dat het regelmatig checken van verontrustende verhalen op sociale media kan leiden tot veranderingen in hoe we naar de mensheid en de betekenis van het leven kijken.
Misschien heb je weleens van ‘doomscrollen’ gehoord. “Doomscrollen verwijst naar het dwangmatig consumeren van negatief getint nieuws, zoals verhalen over schietpartijen, terrorisme en oorlog,” vertelt onderzoeksleider Reza Shabahang in gesprek met Scientias.nl. Samen met zijn collega’s heeft hij in een nieuwe studie onderzocht wat de impact van doomscrollen is. En uit de bevindingen blijkt dat de gevolgen verstrekkend zijn; het kan zelfs tot een heuse existentiële crisis leiden.
Doomscrollen
Doomscrollen gebeurt wanneer mensen veel tijd besteden aan het lezen van schokkend nieuws op sociale media (zoals berichten over geweld en terreur) vaak tot het punt dat het verslavend wordt. “Het gaat dus verder dan enkel regelmatig negatief nieuws lezen,” legt Shabahang uit. “Het heeft echt verslavende kenmerken. Het betekent dat je veel met negatief nieuws bezig bent en ook een sterke drang voelt om hiermee door te gaan. Je vindt het moeilijk om te stoppen of te minderen en voelt ongemak wanneer je er niet mee bezig bent. Bovendien heeft het negatieve gevolgen voor je leven en dagelijkse functioneren.”
Studie
In een nieuwe studie wilde Shabahang de impact van doomscrollen beter in kaart brengen. Om dat te doen, hebben ze 800 universiteitsstudenten uit twee heel verschillende culturen –Iran en de Verenigde Staten – bevraagd om te onderzoeken hoe het overmatig consumeren van negatief nieuws op sociale media hun gedachten en gevoelens over hun leven beïnvloedt. De deelnemers werden gevraagd hoe vaak ze doomscrollen op sociale media, hoe angstig ze zich voelen over hun leven, of ze denken dat de wereld eerlijk is en hoe ze tegenover de mensheid staan. “We wilden onderzoeken of er een link is tussen doomscrollen en de gedachten en gevoelens die de studenten hebben over de mensheid en de betekenis van het leven,” aldus Shabahang.
Existentiële angst
De bevindingen zijn tamelijk verontrustend. Het nieuwe onderzoek laat namelijk zien dat doomscrollen mensen gevoeliger maakt voor wantrouwen en achterdocht jegens anderen en hen de indruk geeft dat het leven geen betekenis heeft. De onderzoekers ontdekten dat doomscrollen in zowel de Iraanse als Amerikaanse steekproef gekoppeld kan worden aan existentiële angst, zoals zorgen over hun bestaan, leven en dood. In de Iraanse steekproef bleek doomscrollen bovendien een belangrijke voorspeller van misantropie, oftewel een afkeer van mensen. “Wanneer we constant worden blootgesteld aan negatief nieuws en informatie online, kan dit onze overtuigingen over onze eigen sterfelijkheid en de controle die we hebben over ons leven ondermijnen,” merkt Shabahang op. “Daarnaast kan doomscrollen invloed hebben op hoe we de mensen en de wereld om ons heen zien.”
Stroom aan negatief nieuws
Het betekent dat doomscrollen onze kijk op het leven en de mensheid behoorlijk kan veranderen. “Dat komt omdat het ons indirect blootstelt aan traumatische gebeurtenissen en sombere realiteiten,” licht Shabahang toe. “Door negatief nieuws op sociale media te volgen, kan dit fungeren als een bron van vicarisch trauma, waarbij iemand negatieve psychologische effecten ervaart, zelfs als ze het trauma zelf niet hebben meegemaakt. En als we voortdurend worden geconfronteerd met negatief nieuws, zoals verhalen over mensenhandel, kunnen we ons kwetsbaar en bedreigd voelen. Dit soort informatie kan ons doen twijfelen aan de betekenis van het leven en de goedheid van de mensheid. De constante stroom van dit nieuws kan gevoelens van hopeloosheid en machteloosheid versterken, wat ons gevoel van veiligheid en welzijn vermindert.”
Gevolgen
En de gevolgen zijn verstrekkend. “Door blootstelling aan beelden en informatie over traumatische gebeurtenissen hebben mensen symptomen ervaren die lijken op die van posttraumatische stressstoornis (PTSS),” vertelt Shabahang. “Doomscrollen kan dus ernstige gevolgen hebben voor onze geestelijke gezondheid en ons welzijn. Het kan leiden tot gevoelens van stress, angst en wanhoop. Bovendien kan het resulteren in een grotere neiging om risicovolle keuzes te maken en een lagere levensvoldoening.”
Bewust
Shabahang merkt op dat de studie een belangrijke herinnering is om bewust te zijn van onze online gewoonten en regelmatig pauzes te nemen van sociale media en negatief nieuws. “We adviseren mensen om te letten op de tijd die ze online doorbrengen,” benadrukt hij. “Het is verstandig om bij te houden hoeveel tijd je besteedt aan doomscrollen en aanpassingen te maken om deze tijd te verkorten als het problematisch wordt.”
Probleem aanpakken
Volgens Shabahang is het daarbij vooral belangrijk om het probleem bij de wortel aan te pakken. “Om de behoefte aan negatief nieuws te verminderen, moeten we vooral de angst om iets te missen aanpakken,” zegt hij. “We moeten beseffen dat het af en toe missen van negatief nieuws geen probleem is. Negatief nieuws betekent niet altijd een directe, reële bedreiging. Zowel nieuwsmedia als consumenten zouden minder nadruk moeten leggen op negatief nieuws. Daarnaast is het cruciaal om bewust om te gaan met mediaconsumptie. We moeten begrijpen waarom we bepaalde media gebruiken en nieuws volgen. Als we ons bewust zijn van hoe onze gedachten en gevoelens veranderen door mediaconsumptie, kunnen we ons gebruik beter beheren en een gezonder perspectief behouden.”
Het onderzoek onderstreept het belang van bewustwording over onze online gewoonten en het nemen van maatregelen om onze mentale gezondheid te beschermen. “Door ons meer bewust te worden van onze online gewoonten, zoals doomscrollen, en door kleine aanpassingen te maken, kunnen we mogelijk ons algemene geestelijk welzijn verbeteren,” besluit Shabahang.