In tegenstelling tot de geliefde Arabica-koffieplant lijkt deze wilde koffieplant wel tegen klimaatverandering opgewassen.
Velen beginnen hun dag ermee; een vers kopje koffie. Maar slechts weinigen zullen zich ook elke ochtend realiseren dat hun kopje leut ernstig wordt bedreigd. Door klimaatverandering ingegeven temperatuurstijgingen en veranderingen in neerslag drijven de koffieboeren in het nauw. Onderzoekers zijn dan ook hard op zoek naar koffieplanten die wel gedijen in een warmere wereld en waarmee de toekomst van het populaire kopje koffie kan worden veiliggesteld.
..er maar liefst 124 soorten koffieplanten bekend zijn? Maar zo’n 99 procent van de koffie die wereldwijd wordt genuttigd wordt slechts door twee soorten koffieplanten geleverd: Coffea arabica en Coffea robusta. Arabica-koffie is de populairste soort: maar liefst 56 procent van de koffieconsumptie wordt door C. arabica mogelijk gemaakt. Maar de plant houdt niet van hitte; C. arabica gedijt het best bij een gemiddelde jaarlijkse temperatuur van 19 graden. Daarmee is deze in het licht van klimaatverandering behoorlijk kwetsbaar. Wat ook niet helpt, is dat de plant zeer gevoelig is voor een schimmelziekte die op veel koffieplantages in Centraal- en Zuid-Amerika voorkomt en koffieplantroest veroorzaakt. C. robusta – leverancier van 43 procent van de koffie die wereldwijd wordt genuttigd – doet het ietsje beter. De plant gedijt bij een iets hogere gemiddelde jaarlijkse temperatuur (23 graden Celsius) en is bestand tegen bepaalde stammen van de eerder genoemde schimmelziekte. Maar daar staat tegenover dat Robusta-koffie minder smaakvol is dan Arabica-koffie en om die reden ook als een minderwaardige koffiesoort wordt gezien.
Wetenschappers zijn ervan overtuigd dat er een klimaatbestendige koffieplant moet worden gevonden of – middels kruisingen – moet worden verkregen om ons ervan te verzekeren dat we ook in de toekomst nog op grote schaal, enigszins betaalbare koffie kunnen nuttigen. De zoektocht naar een klimaatbestendige koffieplant die ook nog eens goed smaakt, is echter behoorlijk lastig gebleken. Maar er gloort hoop, zo stellen onderzoekers in dit onderzoeksartikel.
Unieke ontdekking
In West-Afrika hebben wetenschappers namelijk een vergeten koffieplant herontdekt die niet alleen klimaatbestendig is, maar qua smaak ook nog eens vergelijkbaar is met die van de populaire Arabica-koffie. Het gaat om de koffieplant Coffea stenophylla. “Dit is een unieke wetenschappelijke ontdekking,” aldus onderzoeker Aaron Davis. “Stenophylla kan de toekomst van hoogwaardige koffie veiligstellen.”
Herontdekt
Coffea stenophylla is een zeldzame, wilde koffieplant die van oorsprong voorkomt in Guinea, Sierra Leona en Ivoorkust. Ooit werd de koffieplant ook wel op kleine schaal op koffieplantages verbouwd, maar daar kwam rond 1920 een einde aan. En vandaag de dag is de koffieplant ook in het wild extreem zeldzaam. Zo zeldzaam zelfs dat aangenomen werd dat deze in Sierra Leone en Guinea reeds was uitgestorven. Tijdens een expeditie naar Sierra Leone hebben onderzoekers de koffieplant – die hier al sinds 1954 niet meer in het wild was gezien – herontdekt.
Hogere temperaturen
De onderzoekers namen de koffieplant direct onder de loep en ontdekten zo dat deze veel hogere temperaturen kan hebben dan C. arabica en C. robusta. Zo groeit de plant prima bij een gemiddelde jaarlijkse temperatuur van maar liefst 24,9 graden Celsius. Daarnaast lijkt de koffieplant ook veel beter bestand te zijn tegen droogte.
Proeven
Maar de onderzoekers keken niet alleen naar wat de plant nodig heeft om te gedijen. Er was ook aandacht voor de smaak. Gewapend met een klein monster van de koffieplant lieten de onderzoekers de koffie testen door een smaakpanel, bestaande uit experts van de Union Hand-Roasted Coffee in Londen. Het panel gaf de koffie aan de hand van het protocol van de Specialty Coffee Association, een score van 80.25. En daarmee behoort de koffie tot een uiterst select gezelschap van specialty koffies (koffies met een score van 80 of hoger). “Arabica is tot op heden onze enige specialty koffiesoort en dus is deze score – zeker omdat deze gebaseerd is op zo’n klein monster – verrassend en opmerkelijk,” aldus Jeremy Torz van de Union Hand-Roasted Coffee.
Een tweede smaakpanel – bestaande uit experts werkzaam bij bekende koffieproducenten – was eveneens enthousiast over de stenophylla-koffie. Tijdens het blind proeven van de koffie gaf zelfs 81 procent van de panelleden aan te vermoeden dat het om een Arabica-koffie ging. “De zintuiglijke analyse van stenophylla onthult een complex en ongebruikelijk smaakprofiel dat de beoordelaars unaniem interessant vonden,” stelt onderzoeker Delphine Mieulet. “Deze nieuwe soort biedt hoop en stelt ons in staat om ons – ondanks klimaatverandering – een mooie toekomst voor kwaliteitskoffie voor te stellen.”
Voordat C. stenophylla zijn rol in die toekomst op kan eisen, moet er echter nog wel veel werk worden verzet. Zo staat de koffieplant momenteel te boek als kwetsbaar. En daarom is het zaak dat deze beschermd wordt. Daarnaast moet er nog onderzocht worden hoe goed de plant tegen droogte kan en of deze ook bestand is tegen ziekten, zoals bijvoorbeeld de door schimmels veroorzaakte koffiebladroest. In afwachting van die vervolgonderzoeken blijven de wetenschappers echter hoopvol dat deze koffieplant – bijvoorbeeld middels kruising met andere soorten – de koffie-industrie klaar kan stomen voor een warmere toekomst waarin de koffie niet alleen onverminderd populair, maar ook breed beschikbaar blijft.
