Hoewel BPF en BPS als minder schadelijk werden beschouwd, blijken ze nu sterk op BPA te lijken – en zijn daarom mogelijk ook even giftig.
Bisfenol A (BPA) is een omstreden chemische stof die nog steeds in veel plastic producten zit, zoals bouwmaterialen, elektronica en speelgoed. Het komt ook voor in verpakkingen van voedsel en drinken, zoals plastic flessen en blikjes. Veel bedrijven hebben ondertussen BPA vervangen door alternatieven zoals Bisfenol F (BPF) en Bisfenol S (BPS), die als BPA-vrij worden gepromoot. Maar of deze daadwerkelijk veiliger zijn… Dat valt te betwijfelen.
Bisfenolen
Bisfenolen zijn stoffen die de werking van het endocriene systeem (het systeem in ons lichaam dat hormonen produceert en regelt) kunnen verstoren. Toch worden ze wereldwijd gebruikt in de productie van kunststoffen en harsen. BPA, het meest voorkomende type, is in verband gebracht met verschillende schadelijke gezondheidseffecten bij mensen en dieren. Daarom wordt BPA vaak vervangen door BPF en BPS, in de verwachting dat deze stoffen minder invloed hebben op het lichaam.
De vraag is echter of dat wel echt het geval is. Hoewel Europese gezondheidsautoriteiten hebben gewaarschuwd voor de schadelijke effecten van BPA en het gebruik ervan hebben beperkt, tonen verschillende studies aan dat stoffen zoals BPF en BPS misschien niet veel veiliger zijn. Zo worden ook deze stoffen er sterk van verdacht dezelfde giftige eigenschappen te hebben.
Eerdere onderzoeken
In de afgelopen tien jaar hebben verscheidende onderzoeken bijvoorbeeld aangetoond dat er hogere concentraties van deze BPA-analogen in de urine van Europese volwassenen zitten. Daarnaast worden BPS en BPF in verband gebracht met een groter risico op hart- en vaatziekten, kanker en andere gezondheidsproblemen. De wetenschappelijke gemeenschap onderzoekt echter op dit moment nog steeds hoe groot de risico’s van deze zogenaamd ‘veilige’ bisfenolen precies zijn.
Computersimulaties
Om daar meer inzicht te krijgen, voerde professor José Villalaín, verbonden aan de Miguel Hernández Universiteit van Elche, computersimulaties uit om te onderzoeken hoe BPA, BPF en BPS reageren met celmembranen (de lagen die cellen omhullen). De techniek die hij gebruikte, moleculaire dynamica, maakt het mogelijk om gedetailleerde biomembranen te creëren die lijken op die in menselijke cellen.
Membraan
Uit de bevindingen blijkt dat de ‘veilige’ bisfenolen zich ophopen aan de rand van het membraan, zonder een vaste richting, en zowel als losse moleculen als in groepen kunnen bestaan. Ze beïnvloeden ook de vetachtige onderdelen van het membraan en veranderen de eigenschappen ervan. Kortom, de resultaten tonen aan dat BPF en BPS sterk op BPA lijken: ze gedragen zich op dezelfde manier in het membraan en hopen zich ook op dezelfde manier op. En dat betekent dat ze mogelijk ook net zo schadelijk zijn en ziektes kunnen veroorzaken.
Endocriene verstoorders
De bevindingen dragen bij aan het groeiende wetenschappelijke bewijs dat BPF en BPS ook als endocriene verstoorders in het menselijk lichaam functioneren. “Omdat bisfenolen de neiging hebben zich op te hopen in de vetachtige laag van het celmembraan (waar moleculen verantwoordelijk voor het transporteren van stoffen en signalen in en uit cellen zich bevinden), kan de concentratie van bisfenolen in biologische membranen behoorlijk hoog zijn”, vermoedt Villalaín. En dat is best zorgelijk. Doordat bisfenolen de chemische signalen binnen de cel verstoren door zich eraan te binden, kunnen ze gezondheidsproblemen veroorzaken zoals diabetes, obesitas en onvruchtbaarheid.
De nieuwe studie versterkt het steeds grotere bewijs dat ook de als veilig beschouwde bisfenolen gevaarlijk kunnen zijn. Gezien de resultaten van dit onderzoek en de toenemende wetenschappelijke bezorgdheid, is het belangrijk dat het gebruik van deze bisfenolen wordt heroverwogen. “Gezien de milieu- en gezondheidsrisico’s van deze stoffen, moet het gebruik van deze bisfenolen worden gestopt om de gezondheid van mensen en dieren te beschermen”, besluit Villalaín.
